The role of probability theory and statistics in methodology of the exact sciences. Part 1

Abstract

Współcześnie odróżnia się dwa typy nauk ścisłych: (1) nauki doświadczalne oraz (2) nauki dedukcyjne. Odpowiada to starożytnemu podziałowi wszystkich nauk „teoretycznych” na: (1) fizykę (w sensie najogólniejszym, czyli tzw. przyrodoznawstwo) – z jednej strony oraz (2) matematykę (i „metafizykę”) – z drugiej strony. W obu typach nauk osiągamy pewność lub co najmniej dążymy do osiągnięcia pewności (w jakimś sensie tego słowa). Odpowiednio – tzw. „pewności fizycznej” (dla której co do udowodnionych stwierdzeń dopuszcza się wyjątki) oraz tzw. „pewności absolutnej”, inaczej „nierelatywnej” (dla której wyjątków już się nie dopuszcza). Wobec ogromnego rozwoju wiedzy pojawiła się obecnie dość pilna potrzeba przemyślenia na nowo podstaw i metodologii nauk ścisłych. Szczególnie ważne wydają się być badania roli rozma- itych pojęć prawdopodobieństwa i pewności, związanych z rachunkiem prawdopodobieństwa. Badania te są szczególnie ważne nie tylko dla tworzenia podstaw, ale również dla sprecyzowania i odróżnienia od siebie metod nauk doświadczalnych i metod nauk dedukcyjnych. Obecna, część 1 pracy stanowi wprowadzenie do takich badań z punktu widzenia starożytne- go, nieco uwspółcześnionego realizmu. Autor sygnalizuje treści zasadniczych pojęć, starając się przygotować przyszłą, konkretną dyskusję dotyczącą tego tematu. Część 2 pracy uzupełnia fragmenty części 1 oraz nieco dokładniej precyzuje rolę pewności w naukach przyrodniczych.