Czytanie/mówienie/pisanie. Różewicz wobec oratury i tekstu (Czytanie książek z tomu Płaskorzeźba)

Abstract

Wiersz Tadeusza Różewicza Czytanie książek wpisuje się w krąg autotematycznych i autoreferencjalnych utworów poety. Refleksji zostaje poddana granica między rzeczywistością a literaturą. Poruszany przez autora problem reprezentacji omawiam poprzez kategorie lektury (punktem wyjścia czyniąc wieloznaczność tytułowego „czytania”), oratury i tekstury. Spopularyzowane przez antropologię literatury kategorie oralności i piśmienności przyłożone do Czytania książek pomagają w „bliskim czytaniu”, stając się poręczną kategorią interpretacyjną. Wywołane przez nie problemy hermeneutyczne (w rozumieniu siebie, świata i tekstu) niekiedy potwierdzają, niekiedy zaś modyfikują obecne w krytyce odczytania całego dzieła Różewicza.

Tadeusz Różewicz’s poem Czytanie książek (“The Reading of Books”) is part of a cy- cle of auto-thematic and self-referential works by the poet. The boundary between reality and literature is examined. I am discussing the problem of representation addressed by the author by categories of reading (making the starting point the am- biguity of the eponymous “reading”), orature and texture. Categories of orality and literacy, popularized by the anthropology of literature, applied to Czytanie książek facilitate a “close reading” and became a handy interpretive category. Hermeneutic problems caused by it (in understanding oneself, the world, and the text) some times confirm and sometimes modify the critical readings of Różewicz’s entire work.