Socioeconomic well-being – soft model

Abstract

Dobrobyt społeczno-ekonomiczny to pojęcie złożone, które nie ma w literaturze precyzyjnego i jednoznacznego określenia, stąd trudności jego pomiaru. Wielu polityków, ekonomistów, międzynarodowe instytucje i media próbują wykorzystywać produkt krajowy brutto, czy też do- chód narodowy, jako miernik dobrobytu. Jest to podejście niewłaściwe, gdyż jeden i ten sam miernik nie może poprawnie charakteryzować dwóch różnych merytorycznie agregatów – produk- cji i dobrobytu. W badaniach spoleczno-ekonomicznych podejmowane są próby wprowadzenia alternatywnych, czy też komplementarnych w stosunku do PKB mierników dobrobytu. Trwają poszukiwania formuły, stąd pomiar dobrobytu społeczno-ekonomicznego jest otwartym proble- mem badawczym. Głównym celem referatu jest zaprezentowanie próby pomiaru dobrobytu spo- łeczno-ekonomicznego z wykorzystaniem modelowania miękkiego. W pierwszej części referatu zaprezentowane będą rozważania na podstawie literatury o spo- sobach definiowania i pomiaru dobrobytu społeczno-ekonomicznego. Jednym ze nich jest opraco- wany w ramach Programu Narodów Zjednoczonych d.s. Rozwoju (United Nations Development Programme) wskaźnik rozwoju społecznego HDI (ang. Human Development Index). Wskaźnik HDI jest oparty na trzech podstawowych czynnikach: poziomie zdrowotności, poziomie wykształ- cenia oraz dostępności dóbr materialnych, które decydują o powiększaniu zdolności i możliwości człowieka. Inne podejście jest stosowane w ramach koncepcji trwałego i zrównoważonego rozwo- ju, która zakłada poprawę jakości życia współczesnych i przyszłych pokoleń oraz wskazuje po- trzebę przewartościowania celów rozwojowych z materialnych na niematerialne. Koncepcja zrów- noważonego rozwoju podkreśla trzy aspekty rozwoju: społeczeństwo, gospodarkę i środowisko naturalne, przy czym to ten ostatni element jest bardzo mocno podkreślany. Założenia trwałego i zrównoważonego rozwoju uwzględnione są przy konstrukcji wskaźnika trwałego dobrobytu ekonomicznego ISEW (ang. Index of Sustainable Economic Welfare), bądź jego modyfikacji wskaźnika autentycznego rozwoju GPI (ang. Genuine Progress Indicator). Druga część referatu będzie poświęcona zastosowaniu do badania dobrobytu społeczno- ekonomicznego modelowania miękkiego. Metoda ta pozwala na badanie powiązań między zmien- nymi ukrytymi (niemierzalnymi), czyli zmiennymi nie mającymi jednoznacznych odpowiedników wśród zmiennych obserwowalnych (mierzalnych). W oparciu o opis teoretyczny budowany jest model, który wyjaśnia kształtowanie się wartości badanej zmiennej ukrytej poprzez zależności z jej indykatorami (zmiennymi mierzalnymi), a także poprzez związki z innymi zmiennymi ukry- tymi. W badaniu dobrobytu społeczno-ekonomicznego, oprócz aspektu materialnego, muszą być uwzględnione korzyści wynikające z ochrony zdrowia oraz edukacji. W modelu przyjęto, że do- brobyt społeczno-ekonomiczny jest zależny od poziomu rozwoju gospodarki i jakości środowiska naturalnego. Zbudowany model miękki ma posłużyć do analizy dobrobytu społeczno- ekonomicznego w krajach Unii Europejskiej.