Wybrane komedie polityczne i obyczajowe Juliana Ursyna Niemcewicza. Edycja krytyczna ze wstępem

Abstract

Rozprawa podzielona jest na część historycznoliteracką i edytorską. Część wstępna, składająca się z pięciu rozdziałów, stanowi wprowadzenie do lektury. W pierwszym z nich pojawia się zarys biograficzny twórcy, obejmuje on lata 1807-1822, kiedy to Niemcewicz po wieloletnim pobycie w Stanach Zjednoczonych powrócił do czynnej służby publicznej w kraju. Rozdział drugi – Komedia Niemcewiczowska stanowi przegląd zagadnień dotyczących twórczości komediowej pisarza oraz jego związków ze sceną publiczną początków XIX wieku. Materię rozdziału trzeciego stanowi analiza komedii obyczajowych – Samoluba i Pana Nowiny. Poruszono tutaj zagadnienia związane z ramą wydawniczą obu utworów stanowiącą narzędzie ideologicznej wypowiedzi autora. W analizie Pana Nowiny, zwrócono szczególną uwagę na modę na francuszczyznę, która wielokrotnie stanowiła cel krytyki Niemcewicza, z kolei podrozdział dotyczący drugiej komedii omawia prezentację krytykowanej przez pisarza tytułowej. Kolejnym z tematów poruszonych w rozdziale dotyczącym komedii obyczajowych jest wpływ twórczości Moliera na ich układ treściowy i kompozycję. Dopełnienie tych zagadnień stanowi Galeria postaci i nazwiska znaczące – próba ujęcia upodobań pisarza w zakresie tendencji nazewniczej. W rozdziale dotyczącym sztuki Podejrzliwy omawiane są nawiązania do wileńskiego procesu filaretów oraz europejskie źródła komedii. W tym przypadku dokonano również próby identyfikacji głównych postaci dramatu i określenia ich roli we współczesnych wydarzeniach. Ostatni rozdział prezentuje sceniczne losy każdej z komedii, recenzje oraz późniejsze opinie badaczy dotyczące artystycznej wartości sztuk Niemcewicza. Część edytorską rozpoczynają sztuki ułożone w porządku chronologicznym. Teksty komedii opatrzono objaśnieniami i poddano modernizacji zgodnie z zawartymi w rozprawie Zasadami transkrypcji. W Komentarzu edytorskim argumentowano wybór każdej z podstaw wydania oraz omówiono przekazy autentyczne. W Aparacie krytycznym dokumentowano ich kolacjonowanie.