| dc.description.abstract | Translation of a one-act comedy Interview is the second work by Octave Mirbeau
published in Poland. Mirbeau (1848-1917) was a French free-thinker and anarchist,
exponent of “theater of combat”, whose message – popular in the era of the Third
Republic – was adopted by emancipatory movements of the 1960s and 1970s. The
play premiered on February 2, 1909 in Grand-Guignol.
This translation was made from the original edition: Octave Mirbeau, Théâtre
complet. Textes choisis, établis et presentes par Pierre Michel, Eurédit, 2003 pp. 195–215.
All comments are by the translator . | en |
| dc.contributor.authorBiographicalnote | Octave Mirbeau (ur. 16 lutego 1848 w Trévières, zm. 16 lutego 1917 w Paryżu) – fran-
cuski pisarz, dramaturg, dziennikarz i krytyk sztuki, związany z ruchem anarchistycznym.
Debiutował jako powieściopisarz, utworem z wątkami autobiograficznymi Le Calvaire (1886),
w którym ukazał niszczycielską miłość do kobiety lekkich obyczajów. W swojej twórczości,
charakteryzującej się uszczypliwym językiem i wielką swobodą konstrukcyjną (La 628E8,
powieść z roku 1907, jest oryginalnym przykładem rozbicia spójności akcji na rzecz autonomii
fragmentu), krytykował współczesne mu społeczeństwo mieszczańskie, ukazując m.in.: wy-
naturzenia życia politycznego we Francji za czasów Trzeciej Republiki i okrucieństwo natury
człowieka czerpiącego przyjemność z zadawania cierpień bliźniemu (Ogród udręczeń, 1899),
piekło wychowania w szkole katolickiej (Sébastien Roch, 1890) i wstydliwe sekrety egzystencji
„porządnych obywateli” (Dziennik panny służącej, 1900).
Cięte i oryginalne pióro urodzonego polemisty zapewniło mu sukces także na niwie
twórczości dramatycznej. Choć jego pierwsza sztuka, Les Mauvais Bergers (1897), której akcję
umieścił w środowisku robotniczym, wydaje się zawdzięczać jeszcze wiele tradycji „sztuki
dobrze skrojonej”, to jednak zawarta w niej krytyka społeczna anonsuje cum grano salis ak-
tywistyczny teatr ekspresjonistyczny we Francji. W innym swoim dramacie, Interes przede
wszystkim (1903), nawiązuje do komedii molierowskiej, w związku z postacią Izydora Le-
chat, wyszydzając wszechwładzę pieniądza. Jednak najpełniej jego talent pisarski objawi się
w zwięzłych utworach o cechach groteskowych.
Octave Mirbeau jest bowiem autorem sześciu krótkich dramatów w jednym akcie, opa-
trzonych wspólnym tytułem Farsy i Moralitety (1904), które swoim nowatorstwem antycypują
teatr Harolda Pintera i Eugène’a Ionesco, jak również twórczość Bertolda Brechta. Stare mał-
żeństwo przedstawia iście strindbergowskie piekło małżeńskiego pożycia, poddając ostrej
krytyce obłudę mieszczańskiego świata. Kochankowie są groteskową demistyfikacją pseudo -
romantycznej miłości, drwiną z napuszonego języka kochanków, za którym skrywa się bez-
nadziejna pustka egzystencjalna. Skrupuły, Epidemia oraz Portfel należą do sztuk politycznie
zaangażowanych i wpisują się w nurt teatru buntu społecznego, zapoczątkowany pod ko-
niec XIX wieku. Epidemia jest protoekspresjonistyczną groteską, która ukazuje bezdusznych
mieszczuchów dbających jedynie o własne interesy i brzuchy. Farsy Portfel i Skrupuły ośmie-
szają absurdalne prawo: bohater pierwszej, uczciwy kloszard, który znalazł pokaźną sumę
pieniędzy, zostanie uwięziony z powodu braku zameldowania; natomiast w drugiej, autor
ujawnia przestępczy charakter ustroju, w którym kradzież jest podstawową cnotą. W Wy-
wiadzie [b.n.] obiektem bezlitosnego ataku staje się prasa brukowa, żerująca na niskich in-
stynktach swoich odbiorców. Farsy i moralitety Mirbeau mają tę zaletę, a może – paradoksal-
nie – i wadę, że mimo upływu lat nic nie straciły na swej aktualności.
1 Farsa została wystawiona po raz pierwszy 1 lutego 1904 na deskach Grand-Guignol,
słynnego paryskiego teatru grozy, który cieszył się wielką popularnością od 1898 aż do
1962 roku, daty zamknięcia sceny. Teatr ten chętnie stosował tak zwaną poetykę „bicza szkoc-
kiego” (douche écossaise), polegającą na przedstawianiu scen okrucieństwa, po których następo-
wały krótkie, najczęściej farsowe jednoaktówki. Obsada: Dziennikarza gra Gouget, Chapuzota
– Matineau, rola zaś Kobiety została powierzona pani Gentil. | pl_PL |
