Przestrzeń Ziemi Świętej w szesnastowiecznych deskrypcjach polskich pielgrzymów

Abstract

Ziemia Święta to obszar traktowany przede wszystkim jako miejsce wydarzeń opisanych w Biblii i w tym właśnie charakterze poznawany i przedstawiany już od połowy II wieku. Żaden inny region nie może pochwalić się tyloma geograficznymi, historycznymi oraz literackimi reprezentacjami. Do jednych z ciekawszych źródeł obrazów tego obszaru należą deskrypcje, będące piśmienniczą pamiątką z peregrynacji do miejsc świętych. Diariusze, relacje, chorografie czy też przewodniki dla pielgrzymów stanowią pokaźną część zachodnioeuropejskiej, późnośredniowiecznej literatury podróżniczej. Do tej grupy należą również cztery, wyjątkowe deskrypcje Ziemi Świętej pióra polskich autorów: Terrae sancte et urbis Hierusalem descriptio fratris Anzelmi ordinis Minorum de observantia Anzelma Polaka, itinerarium Jana Tarnowskiego, diariusz Jana Goryńskiego oraz opis podroży do Ziemi Świętej Syrii i Egiptu Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła Sierotki. Wszystkie ukazały się dopiero w XVI wieku, więc w porównaniu do dzieł włoskich czy niemieckich są dość późne, tak więc czy rodzime deskrypcje znacząco odbiegają od zachodnioeuropejskiej tradycji prezentowania obszaru Palestyny? W jaki sposób polscy autorzy opisali Ziemię Świętą, co było dla nich interesujące? Na czym polega wyjątkowość polskich zabytków traktujących o eksploracji miejsc świętych? Czy są one jedynie nośnikami sakralnego oblicza Palestyny, czy może ujęto w nich również naturalny charakter orientalnego obszaru? W książce podjęto próbę odpowiedzi na te i inne pytania, które rodzą się w kontekście wąskiej, ale jakże oryginalnej grupy pierwszych opisów Ziemi Świętej sporządzonych przez Polaków – pielgrzymów – eksploratorów bliskowschodniej kultury i natury.

The Holy Land is recognized due to its unique location for the events described in The Bible and its depicted this way since the Second Century. You cannot find any other region that holds so many of geographical, historical, and literary masterpiecies. One of the most interesting resources of presenting this region is the peregrinations which serve as the written memory of the pilgrimages to the Holy Land. The diaries, summaries of events, and guides for the pilgrims count for the majority of the Western European and Late Middle Ages Pilgrimages. This genre includes four unique peregrinations of the Holy Land written by the Polish authors, which are as follows: Terrae sancte et urbis Hierusalem descriptio fratris Anzelmi ordinis Minorum de observantia by Anzelm Pollak, Jan Twardowski's itenary, Jan Gorynski's diary and the description of the journey to the Holy Land Syria and Egypt by Mikolaj Krzysztof "the Orphan" Radziwil. They were published only in XVI century, much later than the Italian or German masterpieces. Does the question arise if those four literary works differ from the Western European Pilgrimages to Palestine? What was the most interesting part of these pilgrimages and how The Holy Land was presented? What is the uniqueness of the Polish masterpieces describing the exploration of the Holy Places? Is their main focus on the religious aspect of Palestine or maybe they also present the oriental atmosphere of this place? In this book, you can find the answers to the above questions but not limited to those. I believe you might be interested in the pilgrimages to the Holy Land by Polish pilgrims who also discovered the Middle East's culture and Nature.