Intensyfikatory przysłówkowe w chorwackim i polskim języku potocznym — wartościowanie, subiektywizacja i ekspresywność
| dc.contributor.author | Pycia-Košćak, Paulina | |
| dc.date.accessioned | 2025-02-03T14:29:44Z | |
| dc.date.available | 2025-02-03T14:29:44Z | |
| dc.date.issued | 2024-12-30 | |
| dc.identifier.issn | 0208-6077 | |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/54481 | |
| dc.description.abstract | The complex category of intensity has its determinants at various linguistic levels: phonological, morphological, lexical and syntactic. The aim of this study is to identify and analyze adverbial intensifiers, the expressive lexical units used to express a subjective measure of quantity and deviation from the norm. Intensifiers belong to multi-valued lexemes, the evaluation of which — positive or negative — depends on the context (e.g. Croatian strašno inteligentan, Polish strasznie inteligentny; Croatian strašno lakouman, Polish strasznie lekkomyślny). The analyzed intensifiers occur in the so-called „spontaneous speech”, however, they have at least two confirmations in Croatian and Polish language corpora (Hrvatski jezični korpus, Hrvatski nacionalni korpus, Narodowy Korpus Języka Polskiego, Korpus Języka Polskiego PWN) and Internet contexts extracted thanks to the Google Search. The studied units show a high degree of semantic and functional equivalence, a high frequency of use is also observed in both the Croatian and Polish colloquial varieties of the language. | en |
| dc.description.abstract | Złożona kategoria intensywności ma swoje wyznaczniki na różnych poziomach językowych: fonologicznym, morfologicznym, leksykalnym i składniowym. Celem niniejszego opracowania jest identyfikacja i analiza intensyfikatorów przysłówkowych, tj. leksykalnych środków nacechowanych ekspresywnie, służących do wyrażania subiektywnej miary ilościowej i odchylenia od normy. Intensyfikatory należą do leksemów wielowartościowych, których wartościowanie — pozytywne lub negatywne — zależy od kontekstu (np. chorw. strašno inteligentan, pol. strasznie inteligentny; chorw. strašno lakouman, pol. strasznie lekkomyślny). Analizowane intensyfikatory występują w tzw. żywej mowie, mają jednak co najmniej dwa poświadczenia w chorwackich i polskich korpusach językowych (Hrvatski jezični korpus, Hrvatski nacionalni korpus, Narodowy Korpus Języka Polskiego, Korpus Języka Polskiego PWN) oraz kontekstach internetowych wyekscerpowanych dzięki wyszukiwarce Google. Badane jednostki wykazują wysoki stopień ekwiwalencji znaczeniowej i funkcjonalnej, cechuje je także wysoka frekwencja zarówno w chorwackiej, jak i w polskiej odmianie potocznej języka. | pl |
| dc.language.iso | pl | |
| dc.publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego | pl |
| dc.relation.ispartofseries | Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica;2 | pl |
| dc.rights.uri | https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 | |
| dc.subject | ekspresywność | pl |
| dc.subject | intensyfikacja | pl |
| dc.subject | intensyfikator | pl |
| dc.subject | język chorwacki | pl |
| dc.subject | język polski | pl |
| dc.subject | subiektywizacja | pl |
| dc.subject | wartościowanie | pl |
| dc.subject | expressiveness | en |
| dc.subject | intensification | en |
| dc.subject | intensifier | en |
| dc.subject | Croatian language | en |
| dc.subject | Polish language | en |
| dc.subject | subjectivization | en |
| dc.subject | evaluation | en |
| dc.title | Intensyfikatory przysłówkowe w chorwackim i polskim języku potocznym — wartościowanie, subiektywizacja i ekspresywność | pl |
| dc.title.alternative | Adverbial intensifiers in Croatian and Polish colloquial language — evaluation, subjectification and expressiveness | en |
| dc.type | Article | |
| dc.page.number | 531-546 | |
| dc.contributor.authorAffiliation | Uniwersytet Śląski w Katowicach | pl |
| dc.identifier.eissn | 2450-0119 | |
| dc.references | Bałabaniak D., 2007, Semantyczne ograniczenia łączliwości intensyfikatorów leksykalnych, „Prace Filologiczne”, t. 52, s. 15–22. | pl |
| dc.references | Bałabaniak D., 2013, Polskie intensyfikatory leksykalne na tle wyrażeń gradacyjnych, Opole: Uniwersytet Opolski. | pl |
| dc.references | Bałabaniak D., 2014, Wykładniki intensywności związane z pojęciami WIELKOŚCI i ILOŚCI (na materiale polszczyzny dawnej), w: K. Kleszczowa, A. Szczepanek (red.), Wyrażenia funkcyjne w perspektywie diachronicznej, synchronicznej i porównawczej, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 79–90. | pl |
| dc.references | Batinić M., Kresić M., Pavić Pintarić A., 2015, The intensifzing function of modal particles and modal element sina a cross-linguistic perspective, „Rasprave: časopis za hrvatski jezik i jezikoslovlje”, t. 41, nr 1, s. 1–27. https://hrcak.srce.hr/141867 | pl |
| dc.references | Bolinger D., 1972, Degree words. The Hague—Paris: Mouton. https://doi.org/10.1515/9783110877786 | pl |
| dc.references | Bradac J.J., Bowers J.W., Courtright J.A., 1979, Three Language Variables in Communication Research: Intensity, Immediacy and Diversity, „Human Communication Research”, t. 5, nr 3, s. 257–269. https://doi.org/10.1111/j.1468-2958.1979.tb00639.x | pl |
| dc.references | Bralczyk J., 2009, Słowo o słowie, Warszawa: PWN. | pl |
| dc.references | Dešić M., 1967, Uloga subjektivnog faktora u razvitku jezika, „Jezik: časopis za kulturu hrvatskoga književnog jezika”, t. 15, nr 2, s. 55–57. | pl |
| dc.references | Dziwirek K., 2020, Escape from Etymology? A Corpus Study of Polish Adjectival Intensifiers. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, t. 5, Sectio N, s. 454–472. https://doi.org/10.17951/en.2020.5.453-472 | pl |
| dc.references | Edel M., 1992, Russische und bulgarische Ausdrucksmittel für Intensität auf wortbildender, lexikalischer und Phrasemebene, „Zeitschrift für Slawistik”, t. 37, s. 601–609. https://doi.org/10.1515/9783112538661-007 | pl |
| dc.references | Etymologisches Wörterbuch des Deutschen, https://www.dwds.de/d/wb-etymwb (dostęp: 11.03.2024). | pl |
| dc.references | Górska E., 2015, Intensyfikacja treści we współczesnym arabskim języku literackim, Kraków: Księgarnia Akademicka. | pl |
| dc.references | Grabias S., 1981, O ekspresywności języka: ekspresja a słowotwórstwo, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie. | pl |
| dc.references | Grochowski M., Kisiel A., Żabowska M., 2018, Zasady opisu jednostek funkcyjnych w WSJP PAN, w: P. Żmigrodzki, M. Bańko, B. Batko-Tokarz, J. Bobrowski, A. Czelakowska, M. Grochowski, R. Przybylska, J. Waniakowa, K. Węgrzynek (red.), Wielki słownik języka polskiego PAN. Geneza, koncepcja, zasady opracowania, Kraków: PAN, s. 191–203. | pl |
| dc.references | Grzegorczykowa R., 1975, Funkcje semantyczne i składniowe polskich przysłówków, Wrocław: Ossolineum. | pl |
| dc.references | Hrvatski jezični korpus, http://riznica.ihjj.hr/philologic/Cijeli.whizbang.form.hr.html (dostęp: 1.03.2024). | pl |
| dc.references | Hrvatski nacionalni korpus, https://web.archive.org/web/20160604015258/http://www.hnk.ffzg.hr/pretraga.html (dostęp: 1.03.2024). | pl |
| dc.references | Hudeček L., Vukojević L., 2006, Ne samo... nego/već (i) ustrojstva, „Rasprave Instituta za hrvatski jezik i jezikoslovlje”, t. 32, s. 127–158. | pl |
| dc.references | Jakubowicz M., 2014, Czym mogą być motywowane wykładniki intensywności? Na przykładzie różnojęzycznych odpowiedników polskiego bardzo, w: K. Kleszczowa, A. Szczepanek (red.), Wyrażenia funkcyjne w perspektywie diachronicznej, synchronicznej i porównawczej, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 69–78. | pl |
| dc.references | Janus E., 1977, Wykładniki intensywności cechy we współczesnej polszczyźnie, „Polonica”, t. 3, s. 47–57. | pl |
| dc.references | Janus E., 1978, Funkcjonowanie wykładników intensywności w zdaniu, „Pamiętnik Literacki”, t. 69, nr 2, s. 157–161. | pl |
| dc.references | Janus E., 1981, Wykładniki intensywności cechy (na materiale polskim i rosyjskim), Wrocław: Ossolineum. | pl |
| dc.references | Jelitte H., 1961, Studien zur Adverbium und zur adverbialen Bestimmung im Alkirchenslawischen. Eine morphologisch — syntaktische Untersuchung, Hain: Meisenheim am Glan. | pl |
| dc.references | Kawka M., 1973, Intensiwa prefiksalne (na materiale gwarowym), „Poradnik Językowy”, z. 3, s. 139–143. | pl |
| dc.references | Kleszczowa K., 2007, „Bardzo” podobne a jednak inne. Z historii polskich wykładników intensywności cechy, „Prace Filologiczne”, t. 53, s. 315–321. | pl |
| dc.references | Koch P., Oesterreicher W., 2011, Gesprochene Sprache in der Romania: Französisch, Italienisch, Spanisch, Berlin–New York: Walter de Gruyter. https://doi.org/10.1515/9783110252620 | pl |
| dc.references | Korpus Języka Polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/korpus (dostęp: 1.03.2024). | pl |
| dc.references | Kubicka E., 2010, Do ostatka i do reszty jako przysłówki limitatywne, „LingVaria”, nr 1, s. 53–63. | pl |
| dc.references | Kucharzyk R., 2022, Intensiwa typu orobić się w gwarze jednej wsi małopolskiej, „LingVaria”, t. 17, nr 2, s. 183–193. https://doi.org/10.12797/LV.17.2022.34.12 | pl |
| dc.references | Langacker R.W., 1990, Subjectification, „Cognitive Linguistics”, t. 1, s. 5–38. https://doi.org/10.1515/cogl.1990.1.1.5 | pl |
| dc.references | Laskowska E., 1992, Wartościowanie w języku potocznym, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. | pl |
| dc.references | Laskowska E., 2000, Językowe środki wartościujące w funkcji nakłaniającej (na przykładzie wypowiedzi na sesjach Rady Miejskiej Bydgoszczy), w: K. Michalewski (red.), Regulacyjna funkcja tekstów, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 342–348. | pl |
| dc.references | Lovrović L., Pavić Pintarić A., 2019, Transfer in the use of intensifiers, „Vestnik za tuje jezike”, nr 11 (1), s. 103–118. https://doi.org/10.4312/vestnik.11.103-118 | pl |
| dc.references | Lubaś W., 2003, Polskie gadanie: podstawowe cechy i funkcje potocznej odmiany polszczyzny, Opole: Opolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. | pl |
| dc.references | Markowski A., 2007, Kultura języka polskiego: teoria, zagadnienia leksykalne, Warszawa: PWN. | pl |
| dc.references | Miodek J., 2002, Słownik ojczyzny-polszczyzny, Wrocław: PWN. | pl |
| dc.references | Mitrenga B., 2014, Wykładniki intensywności typu strasznie, potwornie, przeraźliwie w historii polszczyzny, w: K. Kleszczowa, A. Szczepanek (red.), Wyrażenia funkcyjne w perspektywie diachronicznej, synchronicznej i porównawczej, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 91–107. | pl |
| dc.references | Narodowy Korpus Języka Polskiego, https://nkjp.pl/ (dostęp: 1.03.2024). | pl |
| dc.references | Nigoević M., 2020, Intenzifikacija u jeziku (s primjerima iz hrvatskog i talijanskog jezika), Split: Sveučilište u Splitu, Filozofski fakultet. | pl |
| dc.references | Online Etymology Dictionary, https://www.etymonline.com/ (dostęp: 1.03.2024). | pl |
| dc.references | Paradis C., 1997, Degree Modifiers of Adjectives in Spoken British English, Lund: Lund University Press. | pl |
| dc.references | Pastuch M., Wąsińska K., Mitrenga B., 2022, O subiektywuzacji w procesie kształtowania się intensyfikatorów (na przykładzie ogromnie), „Prace Językoznawcze”, t. 24, nr 3, s. 27–44. https://doi.org/10.31648/pj.7911 | pl |
| dc.references | Pavić Pintarić A., 2010, Frazeološki izrazi za ‘malo’/ ‘slabo’ i ‘puno’/ ‘jako’ u njemačkom i hrvatskom jeziku, rozprawa doktorska, Odjel za germanistiku, Sveučilište u Zadru. | pl |
| dc.references | Pavić Pintarić A., 2012, Translating intensifiers in dialogues of German and Croatian young adults’ literature, w: M.B. Fischer, M. Wirf Naro (red.), Translating Fictional Dialogue for Children and Young People, Berlin: Frank & Timme, s. 235–249. | pl |
| dc.references | Pavić Pintarić A., Frleta Z., 2014, Upwards intensifiers in the English, German and Croatian language, „Vestnik za tuje jezike”, t. 6, nr 1, s. 31–48. https://doi.org/10.4312/vestnik.6.31-48 | pl |
| dc.references | Pintarić N., 2011, Komunikacijski prilozi i priložni odnosi u hrvatskom i poljskom jeziku, „Südslavistik online”, t. 3, s. 85–102. | pl |
| dc.references | Pranjković I., 2008, Zamjenica, prilog, čestica i veznik što, w: L. Badurina, D. Bačić-Karković (red.), Riječki filološki dani 8. Zbornik radova, Rijeka: Filozofski fakultet Sveučilišta u Rijeci, s. 238–246. | pl |
| dc.references | Pranjković I., 2018, O riječima nego, no, već, još i tek, „FLUMINENSIA”, t. 30, nr 1, s. 63–76. https://doi.org/10.31820/f.30.1.9 | pl |
| dc.references | Puzynina J., 1986, O elementach ocen w strukturze znaczeniowej wyrazów, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, t. 40, s. 121–128. | pl |
| dc.references | Puzynina J., 1992, Język wartości, Warszawa: PWN. | pl |
| dc.references | Ristić S., 2005, Partikula sve u srpskom jeziku i funkcija intenzifikacije, „Srpski jezik”, t. 10, nr 1–2, s. 199–210. | pl |
| dc.references | Ristić S., 2006, Gramatičke karakteristike partikule sve sa značenjem očekivanosti, „Srpski jezik”, t. 11, nr 1–2, s. 176–186. | pl |
| dc.references | Quirk R., Greenbaum S., Leech G., Svartvik J., 1985, A Comprehensive Grammar of the English Language, London: Longman. | pl |
| dc.references | Rejter A., 2006, Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. | pl |
| dc.references | Ristić S., 2009, Grammatical-communicative status of particles in the Serbian language, w: M. Cichońska (red.), Kategorie w języku, język w kategoriach, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 106–114. | pl |
| dc.references | Rosandić D., Silić J., 1979, Osnove morfologije i morfostilistike hrvatskoga književnog jezika: priručnik za nastavnike, Zagreb: Školska knjiga. | pl |
| dc.references | Silić J., Pranjković I., 2005, Gramatika hrvatskoga jezika za gimnazije i visoka učilišta, Zagreb: Školska knjiga. | pl |
| dc.references | Simeon R., 1969, Enciklopedijski rječnik lingvističkih naziva, Zagreb: Matica hrvatska. | pl |
| dc.references | Škiljan D., 1989, Lingvistika svakodnevice, Novi Sad: Književna zajednica Novog Sada. | pl |
| dc.references | Sojda S., 2017, Intensywność treści w paratekstach prozy Pavla Rankova, „Przekłady Literatur Słowiańskich”, t. 1, s. 141–158. | pl |
| dc.references | Sojda S., 2022, Intensyfikacja i dezintensyfikacja w języku polskim i słowackim, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. | pl |
| dc.references | Straś E., 2008, Kategoria intensywności we frazeologii języka polskiego i rosyjskiego, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. | pl |
| dc.references | Szczepaniak J., 2007, Wartościowanie w tekście prasowym na przykładzie niemieckiej gazety „Bild — Zeitung”, w: A. Oskiera (red.), Antynomie wartości. Problematyka aksjologiczna w językoznawstwie, Łódź: Wyższa Szkoła Humanistyczno Ekonomiczna w Łodzi, s. 29–38. | pl |
| dc.references | Tafel K., 2001, Zum Wesen von Graduierung und deren Bedeutung für die menschliche Gemeinschaft, w: H. Jachnow, N. Boris, A.E. Suprun (red.), Quantität und Graduierung als kognitiv-semantische Kategorien, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, s. 20–38. | pl |
| dc.references | Tekavčić P., 1989, Izražavanje intenziteta svojstva u hrvatskom ili srpskom i talijanskom jeziku, „Strani jezici”, t. 18, nr 2, s. 63–69. | pl |
| dc.references | The Tower of Babel. An Etymological Database Project, https://starlingdb.org/ (dostęp: 11.03.2024). | pl |
| dc.references | Tošović B., 2004, Ekspresivnost, „Stil”, z. 3, s. 25–61. | pl |
| dc.references | Van Os Ch., 1989, Aspekte der Intensivierung im Deutschen, Tübingen: Gunter Narr Verlag. | pl |
| dc.references | Vukojević L., 2005, Vezničke skupine pa da, a da, e da u rečenicama posljedične semantike, „Rasprave: Časopis Instituta za hrvatski jezik i jezikoslovlje”, t. 31, nr 1, s. 401–428. | pl |
| dc.references | Vukojević L., 2008, Infinitivne posljedične konstrukcije, „Rasprave Instituta za hrvatski jezik i jezikoslovlje”, t. 34, s. 449–462. | pl |
| dc.references | Wajszczuk J., 2005, O metatekście, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej Uniwersytetu Warszawskiego. | pl |
| dc.references | Wingender M., 2005, Wesen und Funktion der Graduierung in der Sprache, w: H. Jachnow, A. Kiklevič, N. Mečkovskaja, B. Norman, M. Wingender (red.), Kognition, Sprache und phraseologische/ parömiologische Graduierung, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, s. 42–57. | pl |
| dc.references | Грицкат И., 1972, Актуелни језички и текстолошки проблеми у старим српским ћирилским споменицима, Београд: Народна библиотека Србије. [Grickat I., 1972, Aktuelni jezični i tekstološki problemi u starim srpskim ćirilskim spomenicima, Beograd: Narodna biblioteka Srbije.] | pl |
| dc.references | Крумова-Цветкова Л., Рошко Р., Петрова-Вашилевич А., Чоролеева М., 1994, Българско-полска съпоставителна граматика. Том 3: Семантичните категории количество и степен, София: АИ „Проф. Марин Дринов”. [Krumova-Cvetkova L., Roshko R., Petrova-Wasilewicz A., Choroleeva M., 1994, Bylgarsko-polska sypostavitelna gramatika, tom 3: Semantichnite kategorii kolichestvo i stepen, Sofia: AI „Prof. Marin Drinov”.] | pl |
| dc.contributor.authorEmail | paulina.pycia@us.edu.pl | |
| dc.identifier.doi | 10.18778/0208-6077.58.2.33 | |
| dc.relation.volume | 58 |
Files in this item
This item appears in the following Collection(s)
Except where otherwise noted, this item's license is described as https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0