Intensyfikatory przysłówkowe w chorwackim i polskim języku potocznym — wartościowanie, subiektywizacja i ekspresywność

Abstract

The complex category of intensity has its determinants at various linguistic levels: phonological, morphological, lexical and syntactic. The aim of this study is to identify and analyze adverbial intensifiers, the expressive lexical units used to express a subjective measure of quantity and deviation from the norm. Intensifiers belong to multi-valued lexemes, the evaluation of which — positive or negative — depends on the context (e.g. Croatian strašno inteligentan, Polish strasznie inteligentny; Croatian strašno lakouman, Polish strasznie lekkomyślny). The analyzed intensifiers occur in the so-called „spontaneous speech”, however, they have at least two confirmations in Croatian and Polish language corpora (Hrvatski jezični korpus, Hrvatski nacionalni korpus, Narodowy Korpus Języka Polskiego, Korpus Języka Polskiego PWN) and Internet contexts extracted thanks to the Google Search. The studied units show a high degree of semantic and functional equivalence, a high frequency of use is also observed in both the Croatian and Polish colloquial varieties of the language.

Złożona kategoria intensywności ma swoje wyznaczniki na różnych poziomach językowych: fonologicznym, morfologicznym, leksykalnym i składniowym. Celem niniejszego opracowania jest identyfikacja i analiza intensyfikatorów przysłówkowych, tj. leksykalnych środków nacechowanych ekspresywnie, służących do wyrażania subiektywnej miary ilościowej i odchylenia od normy. Intensyfikatory należą do leksemów wielowartościowych, których wartościowanie — pozytywne lub negatywne — zależy od kontekstu (np. chorw. strašno inteligentan, pol. strasznie inteligentny; chorw. strašno lakouman, pol. strasznie lekkomyślny). Analizowane intensyfikatory występują w tzw. żywej mowie, mają jednak co najmniej dwa poświadczenia w chorwackich i polskich korpusach językowych (Hrvatski jezični korpus, Hrvatski nacionalni korpus, Narodowy Korpus Języka Polskiego, Korpus Języka Polskiego PWN) oraz kontekstach internetowych wyekscerpowanych dzięki wyszukiwarce Google. Badane jednostki wykazują wysoki stopień ekwiwalencji znaczeniowej i funkcjonalnej, cechuje je także wysoka frekwencja zarówno w chorwackiej, jak i w polskiej odmianie potocznej języka.