Język i językoznawstwo w przestrzeni paradygmatów

Abstract

Celem artykułu jest pokazanie, jak definicje języka i językoznawstwa funkcjonują w metaforycznej przestrzeni różnych paradygmatów. Autor omawia pojęcie paradygmatu w ujęciu Thomasa Kuhna, a także różne sposoby rozumienia tego pojęcia i jego przydatność w badaniach językoznawczych. Proponuje wyodrębnienie trzech paradygmatów użytecznych w klasyfikowaniu teorii językoznawczych: formalnego, mentalistycznego oraz komunikacyjnego. Ze względu na przeglądowy charakter artykułu uwzględniona została obszerna literatura przedmiotu, przede wszystkim w języku polskim.

The article discusses the function of paradigms (as introduced by Kuhn) for researching language and linguistics, concentrating on the issue of relevance of paradigms for linguistic research, the competition of paradigms and their mutual relations. The author postulates the existence of three possible paradigms in the study of language: the formal paradigm (where language is considered to be a formal object, as in some strands of Structuralism, and early work by Chomsky), the mentalist paradigm (language as an instrument of thought, Chomsky’s more recent theories), and the communicative paradigm (language as an instrument of communication, various pragmatically oriented approaches, and also discourse studies).