Nazwy Niedzieli Palmowej w tradycji Kościoła zachodniego

Abstract

Przedmiotem analizy w niniejszym artykule są nazwy szóstej niedzieli Wielkiego Postu (Niedzieli Palmowej), które funkcjonowały na przestrzeni wieków w oficjalnym języku kościelnym. Analizy ograniczają się w zasadzie do nazw łacińskich. Sposoby identyfikacji tej niedzieli w językach wernakularnych są przytaczane tylko w wyjątkowych przypadkach. Przy ustalaniu motywacji poszczególnych nazw korzystam ze świadectwa bezpośredniego, jakim jest anonimowy tekst Sermones dominicales IV. In Dominica Palmarum, który pochodzi z wczesnego średniowiecza. Prowadzone badania pokazują, że nazwy niedzieli motywowane były w różnych obszarach semantycznych. Były one związane bądź to bezpośrednio z wydarzeniami ewangelicznymi, bądź z kultem, praktykami pokutnymi, obrzędami chrztu oraz interpretacją teologiczną samego święta. W każdym z tych obszarów zostają uwypuklone pewne elementy, które stanowią bezpośrednią motywację danej nazwy, nadają jej właściwy sens. Elementy te mają zawsze charakter konkretny. Są to przedmioty (np. palma, gałęzie drzew), np. Dominica Palmarum, osoby (np. pokutujący, oczekujący na chrzest), np. Dominica Reconciliationem oraz czynności związane z daną sytuacją (np. śpiew, mycie głowy), np. Dominica Capitilavii. Taki sposób kategoryzacji dowodzi, że dokonywana była ona z perspektywy potocznej. Wyjątek pod tym względem stanowią tylko nazwy typu Niedziela Męki Pańskiej, które swoim zasięgiem obejmują całe wydarzenie, a nie jego wyodrębniony element. Są one jednak wytworem myśli teologicznej.

The subject of analysis in this article is the names of the sixth Sunday of Lent (Palm Sunday), which functioned over the centuries in the official church language. Analyses are basically limited to Latin names. The way to identify this Sunday in vernacular languages is cited only in exceptional cases. In determining the motivation for the various names, I use direct testimony from the anonymous text Sermones dominicales IV. In Dominica Palmarum, which dates from the early Middle Ages. The research conducted shows that the names of Sunday were motivated in different semantic areas. They were related either directly to Gospel events or to worship, penitential practices, baptismal rites and the theological interpretation of the holiday itself. In each of these areas, certain elements are highlighted, which are the direct motivation for the name, giving it its proper meaning. These elements are always specific in nature. These include objects (e.g., palm tree, tree branches), e.g., Dominica Palmarum, persons (e.g., penitent, awaiting baptism), e.g., Dominica Reconciliationem, and actions related to the situation (e.g., singing, head washing), e.g., Dominica Capitilavii. This way of categorization shows that it was done from a colloquial perspective. The only exceptions in this regard are names of the Passion Sunday t ype, w hich c over t he e ntire e vent with their scope, rather than its isolated element. However, they are the product of theological thought.