Correspondance sentimentale ou correspondances ideologiques? Abelard et Heloise

Abstract

Nikt dziś nie traktuje korespondencji Abelarda i Heloizy jako zbioru autentycznych listów. Autor pracy podkreśla znaczenie systemu odniesień w listach do innych listów zbioru: ich spójność i konsekwencję trudno pogodzić z hipotezą spontanicznej wymiany uczuć i myśli dwojga kochanków. Nienaturalnie brzmią też liczne argumenty uzasadniające korespondencję. Jeszcze ważniejszym czynnikiem świadczącym o fikcyjnym charakterze dzieła jest sama jego kompozycja, głęboko przemyślana, "literacka", widoczna zarówno w coraz bardziej mistycznym sposobie zwracania się do siebie kochanków, jak i w oryginalnej narracji, która sygnalizuje różne problemy, rozwija je i przeplata, aby - zatoczywszy koło - wrócić do punktu wyjścia. Wreszcie literacki rodowód korespondencji sugerują podejmowane tematy, oscylujące wokół boskiej opatrzności. Nadają one korespondencji spójność i odzwierciedlają raczej kompozycję ideologiczną niż ewolucję psychologiczną. Wszystkie te argumenty dowodzą, że listy Abelarda i Heloizy nie są autentyczną korespondencją, lecz uczoną disputatio, w której miłość stanowi tło dyskusji nad żywotnymi w średniowieczu zagadnieniami i wartościami. Dzięki formie epistolarnej twórca rzekomej korespondencji uniknął suchej debaty scholastycznej. Opierając się na swej analizie, autor pracy twierdzi, że nic - ani tematy, ani kompozycja, ani daty rękopisów - nie stoi na przeszkodzie, aby autorstwo korespondencji Abelarda i Heloizy przypisać Jeanowi de Meun, twórcy Powieści o róży.