Zur Typologisierung der Partizipien im deutschen und polnischen
Abstract
Prezentowany artykuł jest próbą usystematyzowania zróżnicowanych ujęć typologizacji
imiesłowów (participiów) w języku niemieckim i polskim. W pierwszej części artykułu autor
stara się uporządkować terminologię dotyczącą imiesłowów w obydwu rozpatrywanych językach
oraz omówić aktualny stan badań w tym zakresie. W dalszej kolejności autor próbuje sprowadzić
do jednego mianownika wszystkie teorie odnoszące się do klasyfikacji imiesłowów jako
zjawiska językowego, obecnego we wszystkich językach indoeuropejskich. Z rozważań zawartych
w artykule wynika, że klasyfikacja imiesłowów w dalszym ciągu jest kwestią otwartą, choć
próby jej rozstrzygnięcia pojawiły się już w czasach antycznych. Trudności w jednoznacznym
opisie imiesłowów wynikają z różnorodnych perspektyw ujęcia problemu, które w dodatku nie
wykluczają się wzajemnie. Niektórzy badacze negowali nawet autonomiczność imiesłowów jako
części mowy, traktując je w zależności od funkcji i kontekstu jako formy czasownikowe,
przymiotnikowe, przysłówkowe oraz rzeczownikowe (w języku niemieckim również jako partykuły
i przyimki). Trudno chociażby jednoznacznie ocenić, czy dany imiesłów jest zadiektywizowanym
czasownikiem czy werbalnym przymiotnikiem. Ponieważ ulegają one licznym
konwersjom, należy często brać pod uwagę stopień ich leksykalizacji (perspektywa synchroniczna),
bądź uciekać się do etymologii (perspektywa diachroniczna). W podsumowaniu autor
odwołuje się do teorii prototypów, która, jego zdaniem, jest swego rodzaju kompromisem
wobec wszystkich zaprezentowanych opinii dotyczących typologizacji imiesłowów.
Collections