Jak mówi się o rodzinnych migracjach?

Abstract

Mówiąc o początkach historii życia jako historii uczenia się w rozumieniu szkoły chicagowskiej na przykładzie opowiadania o życiu chłopa polskiego Thomasa i Znanieckiego (1998), wskazuję na jej pokrewieństwo z metodą, polegającej na pobudzeniu podmiotu do opowiadania w celu zrozumienia, niejako od środka, problemu migrantów i ich integracji. Obecnie, gdy myślę o migracji – lub kryzysie migracyjnym w odniesieniu do migrantów, będących uciekinierami z krajów ogarniętych wojną – paradoksalnie zapominam o tych „migrantach”, przeważnie ludziach młodych, do których kierowane są silne zachęty (lub więcej niż zachęty) do podjęcia migracji, argumentowane koniecznością bycia mobilnym, znajomością wielu języków, „zaliczenia” wielu podróży i zdobycia doświadczeń transgranicznych. W tekście stawiam pytanie: dlaczego tak trudno wyobrazić sobie porównanie tych dwóch rodzajów migracji: tych, które określane są jako inwazyjne, nielegalne, bez dokumentów (najczęściej z utratą tożsamości) oraz tych drugich, z wymaganymi dokumentami, umowami, kontraktami, podejmowanych w celu silniejszego „utwierdzenia tożsamości”? Tych, które stawiają za priorytet przeżycie z tymi, których cele są wyłącznie ekonomiczne, skupione na pomnażaniu kapitału? Przywołuję również fragmenty pracy dyplomowej Mélanie Vanetti-Engel, absolwentki Uniwersytetu we Fryburgu. Vanetti-Engel wysłuchała i spisała opowiadania dwóch kobiet, migrantek, mających niepełnosprawne dziecko. Owocem tych rozmów jest praca pod tytułem Partout où ils m’ont dit d’aller, je suis allée [Poszłam wszędzie tam, gdzie kazano mi iść] (2017), w której Vanetti przedstawia i wyjaśnia, jak powstaje związek kobiety z kobietą, matki z matką, wprowadzając czytelnika w sam środek relacji, w której wybrzmiewają pytania i wątpliwości, obawy i emocje każdej z nich. Istotą tego procesu jest słowo „ja” wypowiadane przez obie kobiety, „ja”, które objawia się, budzi, objaśnia i daje się zrozumieć.

Speaking of the beginnings of the history of life as a history of learning, in the meaning of the Chicago School, on the basis of a story about the life of the Polish peasant by Thomas and Znaniecki (1998), I point to its relationship with the method, which consists in stimulating the subject to tell their story in order to understand internally the problem of migrants and their integration. Currently, when I think of migration – or the “migration crisis” in relation to migrants who are refugees from war-torn countries – paradoxically, I forget about these “migrants”, mostly young people, who are strongly encouraged (or more than encouraged) to emigrate with the argument that they are mobile, they know many languages, they have experience with many journeys and have gained cross-border experience. In this text, I ask the question why it is so difficult to imagine a comparison of these two types of migration: those that are described as invasive, illegal, without documents (most often with the loss of identity) and the latter, with the required documents, contracts, and migration undertaken for a “stronger identity”? Those who prioritize survival, compared to those whose goals are purely economic and focused on raising capital? I also recall fragments of the diploma thesis of Mélanie Vanetti-Engel, a graduate of the University of Fribourg. She heard and wrote a short story of two migrant women with a child with disability. The fruit of these conversations is a work called Partout où ils m’ont dit d’aller, je suis allée [I went everywhere I was told to go] (2017), in which Mélanie Vanetti-Engel presents and explains how a relationship between a woman and a woman is formed, a mother with a mother, introducing the reader into the middle of a relationship in which the questions and doubts, fears and emotions of each of them resound. The essence of this process is the word “I” spoken by both women, “I”, which reveals itself, awakens, explains and makes itself understandable.