Medialaby. Nowe laboratoria humanistyki cyfrowej w Polsce

Abstract

W artykule przedstawione zostaną teoretyczne konteksty funkcjonowania medialabów: przemiany i poszukiwania współczesnej humanistyki oraz założenia paradygmatu cyfrowej humanistyki. W polskim kontekście istotne są źródła inspiracji zachodnimi instytucjami (MIT MediaLab) oraz prekursorskie inicjatywy (Medialab Chrzelice) rozpoczynające szeroki dyskurs wśród akademików. Perspektywa historyczna odnosi się do idei DIY (Do It Yourself), której mocne zakorzenienie w polskiej kulturze odnaleźć można w sytuacji gospodarczej PRL-u w latach 80. oraz procesach oddolnej komputeryzacji kraju (giełdy komputerowe, samodzielne modyfikowanie i serwisowanie mikrokomputerów). Medialaby stanowią interdyscyplinarne instytucje o różnych kierunkach działalności – edukacyjnym, badawczym, społecznym etc. Obecny w logice funkcjonowania medialabów model pracy laboratoryjnej opiera się na kilku podstawowych wyznacznikach: ahierarchiczności, interdyscyplinarności, otwartości, zespołowości, procesualności oraz kreatywności. Druga część artykułu poświęcona będzie założeniom oraz metodologii moich badań dotyczących polskich medialabów, oraz dotychczas poczynionym obserwacjom. Celem projektu jest zbadanie obecnej kondycji polskich medialabów (Medialab Katowice, Medialab Gdańsk, UBU lab w Krakowie), poznanie wypracowanych w nich metod pracy oraz kierunków podejmowanych działań. Stanowią one ważne źródło rzeczywistej, praktycznej przemiany modelu pracy humanisty. Projekt ukaże więc jak postulat reintytucjonalizacji humanistyki oraz wdrażania w praktyce aksjomatów humanistyki cyfrowej rozwija się na gruncie polskim. Jednocześnie badania uwzględnią wpływ pandemii COVID-19 na obecną kondycję i funkcjonowanie medialabów.

The article will present the theoretical contexts of the functioning of medialabs: the changes and search for contemporary humanities and the assumptions of the digital humanities paradigm. In the Polish context, the most important are the sources of inspiration by Western institutions and pioneering initiatives that initiate a wide discourse among academics. The historical perspective refers to the idea of DIY and the processes of bottom-up computerization of the country. Medialabs are interdisciplinary institutions with various directions of activity. The second part of the article will be focusing on to the assumptions and methodology of my research on Polish medialabs, and to the observations made so far. The aim of the project is to examine the current condition of Polish medialabs (Katowice, Gdańsk, Kraków). The project will show how the postulate of re-literalization of the humanities and implementation of the axioms of digital humanities in practice is developing in Poland.