Funkcje przytoczeń i role osób mówiących w przekazie dziennikarskim (casus dwóch tekstów: przemocowego i o przemocy)

Abstract

The text concerns the function of quotation in two texts related to violence: Katarzyna Włodkowska’s In Andrzej Skworz’s editorial. “I’m counting down until you get angry and come out” (“Duży Format”, 25.05.2023) and Marcin Kącki My journalism — alcohol, unsuccessful therapies, badly loved women, neglected daughters and fear of the dawn (Wyborcza.pl, 5.01.2024). Other people’s words are used here not only as structural material, but also result from genre recognitions, and finally determine the credibility (ethos) of the sender and the medium. Stylistic analysis and content influence the assignment of individual voices to the respective speakers according to the dramatic triangle. In K. Włodkowska the most important role is played by independent citation (especially independent speech), while in M. Kącki’s publication it is dependent speech. As the two texts differ in their narrative perspective, the issue of the location of the quotation has also been recognised: there are first-degree quotations — in the narrative and second-degree quotations — in other quotations. The roles of speakers were structured in such a way as to detail the category of participant in the events described. The triad: victim, perpetrator, saviour proved to be distinguishable and characterisable due to the fact that the global theme of both texts is violence. The genre or narrative differences of the two texts allow for a differentiated view of all three types of speakers and their entanglement in the mechanisms of action of the quotations.

Tekst dotyczy funkcjonowania przytoczenia w dwu tekstach związanych z przemocą: Katarzyny Włodkowskiej W redakcji Andrzeja Skworza. „Odliczam aż się rozryczysz i wyjdziesz” („Duży Format”, 25.05.2023 r.) oraz Marcina Kąckiego Moje dziennikarstwo — alkohol, nieudane terapie, kobiety źle kochane, zaniedbane córki i strach przed świtem (Wyborcza.pl, 5.01.2024 r.). Cudze słowa są tutaj wykorzystywane nie tylko w roli materiału konstrukcyjnego, ale także wynikają z rozpoznań gatunkowych, wreszcie decydują o wiarygodności autora i medium. Analiza stylistyczna oraz zawartość treściowa wpływają na przyporządkowanie poszczególnych głosów do odpowiednich osób mówiących zgodnie z trójkątem dramatycznym. W tekście K. Włodkowskiej najważniejszą rolę odgrywa przytoczenie niezależne (zwłaszcza mowa niezależna), natomiast w publikacji M. Kąckiego mowa zależna. Ponieważ oba teksty różnią się perspektywą narracyjną, dostrzeżono także problematykę związaną z ulokowaniem przytoczenia: są to przytoczenia pierwszego stopnia — w narracji oraz przytoczenia drugiego stopnia — w innych przytoczeniach. Role osób mówiących zostały uporządkowane w ten sposób, by uszczegółowić kategorię uczestnika opisywanych zdarzeń. Triada: ofiara, sprawca, wybawca okazała się możliwa do wyodrębnienia i scharakteryzowania ze względu na to, że tematem globalnym obu tekstów jest przemoc. Różnice gatunkowe czy narracyjne obu tekstów pozwalają na zróżnicowany ogląd wszystkich trzech typów osób mówiących i uwikłanie ich w mechanizmy działania przytoczeń.