Z badań nad skryptorium klasztoru cystersów w Mogile do początków XVI wieku

Abstract

Skryptorium klasztoru Cystersów w Mogile należy uznać za najlepiej opracowane, zwłaszcza w odniesieniu do XIII stulecia. Doczekało się ono trzech opracowań książkowych i licznych artykułów. Stosunkowo najlepiej opracowany jest okres do końca XIII wieku. Ustalono, że w tym czasie w skryptorium powstało 29 dokumentów, Kronika polsko-śląska oraz kodeks nocturnale cantuale, który się nie zachował i wiemy o nim z późniejszej (XVI wiek) kroniki klasztornej Mikołaja z Krakowa. Wskazano trzech znanych z imienia pisarzy klasztornych: opata Hermana i brata Ludwika oraz opata Engelberta. Ponadto ujawniono 21 anonimowych pisarzy zakonnych, którzy spisywali dokumenty klasztorne. Widać wyraźne podobieństwa w zakresie zwyczajów pisarskich klasztoru Cystersów w Mogile do skryptorium jego macierzy lubiąskiej, szczególnie w latach 20. i 30. XIII wieku, a ich późniejszy zanik był wynikiem pojawienia się nowego pokolenia pisarzy klasztornych. Kontynuacja badań objęła okres od XIV do początków XVI wieku. Z tego czasu zachowało się 186 dokumentów dotyczących klasztoru cystersów w Mogile i 29 kodeksów. W trakcie badań ustalono, że w skryptorium mogli pracować następujący cystersi: Jan Wartenberg (1375/78–1389), Arnold (1412), Mikołaj Brygier (1426–1438), doktor Jakub z Paradyża (1420–1441), brat N (1441), późniejszy opat Piotr Hirszberg (1447), bracia Jerzy z Sambora i Mikołaj (1461–1475), brat Mikołaj z Krakowa, m.in. autor kroniki klasztornej (1452–1505/6). Lata wyrażone w nawiasach oznaczają czas ich aktywności pisarskiej.

The scriptorium of the Cistercian monastery in Mogila should be considered as the best developed, especially in reference to the 13th century. It has three coverages in a book form and numerous articles. The period up to the end of the 13th century is relatively best developed. It was established that at the time 29 documents were created in the scriptorium: The Polish-Silesian Chronicle and The Nocturnale Cantuale codex, which did not survive and we know about it from the later made (16th century) monasterial chronicles of Nicholas from Cracow. Three monastic writers known by the name were indicated: abbot Herman, brother Ludwik and abbot Engelbert. In addition, 21 anonymous monastic writers who wrote down monastery documents were disclosed. There are clear similarities in the writing habits of the Cistercian monastery in Mogila to the scriptorium of its matrix in Lubianka, especially in the twenties and thirties of the 13th century and their subsequent disappearance was the result of the emergence of a new generation of monastic writers. The continuation of the research covered the period from the 14th to the beginning of the 16th century. From that time, 186 documents concerning the Cistercian monastery in Mogila and 29 codices were preserved. During the research it was established that the following Cistercians could have worked in the scriptorium: Jan Wartenberg (1375/78–1389), Arnold (1412), Nicholas Brygier (1426–1438), doctor Jacob from Paradyz (1420–1441), brother N (1441), later abbot Peter Hirszberg (1447), brothers George from Sambor and Nicholas (1461–1475), brother Nicholas from Cracow, for example author of the monastery chronicle (1452–1505/6).