Charakterystyka prawna umów o pośrednictwo

Abstract

Umowy o pośrednictwo stanowią powszechnie omawianą w doktrynie prawniczej grupę kontraktów. Mimo powyższego przyczyny i kryteria jej wyodrębnienia, a także cechy charakterystyczne zaliczanych do niej umów, nie są oczywiste. Dotychczasowy dorobek polskiej jurysprudencji obejmuje przede wszystkim publikacje dotyczące konkretnych aspektów poszczególnych typów umów. Brak jest natomiast cywilistycznego opracowania monograficznego poświęconego umowom o pośrednictwo w ogólności. Celem rozprawy jest wypełnienie tej luki, a zwłaszcza wyjaśnienie: jakie cechy decydują o przynależności określonego typu umowy do umów o pośrednictwo; czym jest pośrednictwo w ujęciu prawnym; jakie są podobieństwa i różnice występujące między typami umów o pośrednictwo oraz konsekwencje prawne postrzegania ich jako grupy umów.

Główną konkluzją rozważań jest, że podstawą wyróżnienia umów o pośrednictwo spośród innych kontraktów, a zarazem spoiwem łączącym tę grupę, jest występowanie na ich gruncie elementu pośrednictwa, który najczęściej stanowi świadczenie niepieniężne pośrednika. Przez pośrednictwo należy rozumieć usługę polegającą na dokonywaniu czynności faktycznych, mających na celu doprowadzenie do zawarcia umowy lub wymiany gospodarczej między podmiotami innymi niż pośrednik (pośredniczenie) oraz (ewentualnie i dodatkowo) na zastępstwie bezpośrednim albo pośrednim co najmniej jednego z nich. Każda umowa o pośrednictwo mieści w sobie zatem zobowiązanie pośrednika do pośredniczenia.

Dodatkowymi względem świadczenia pośrednika elementami charakterystycznymi umów o pośrednictwo są prowizyjny charakter wynagrodzenia pośrednika oraz występowanie obowiązku lojalności stron.