O funkcjach toponimów w pamiętniku Juliana Borzyma — szlachcica z Podlasia

Abstract

Celem artykułu jest wskazanie funkcji, jaką pełnią toponimy w tekście pamiętnika z XIX wieku, autorstwa Juliana Borzyma — polskiego szlachcica, pochodzącego z Podlasia (północno-wschodnia część Polski). Nazwy miejscowe i terenowe pełnią w tekście pamiętnika podstawową funkcję informatywną: tworzą geograficzne tło dla przedstawianych wydarzeń, przybliżają czytelnikowi topografię miast i wsi, wskazują na pozycję i status opisywanych osób (nazwy posiadanych lub dzierżawionych dóbr). Funkcja informatywna łączy się z funkcją lokatywną, wskazującą na usytuowanie przedstawionych toponimów w czasie (np. nazwy związane z wydarzeniami historycznymi) i przestrzeni, przynależność do danego regionu, o czym mogą świadczyć m.in. charakterystyczne cechy morfologiczne nazw, np. przyrostki: -(ow)izna/-yzna ( Wierzbowizna, Piszczatowizna, Malinowszczyzna), -k zamiast -ek w formach dopełniacza (z Rzepk, z Rosk, do Niemierk, do Kobosk).

The aim of the paper is to indicate functions of toponyms in the text of the 19th century memoir written by Julian Borzym — a Polish nobleman coming from Podlasie (north-east part of Poland). Local and field names perform a informative function in the text. They create a geographical background for the presented events, show topography of towns and villages, indicate a position and status of described people (names of owned or leased properties). The informative function is connected with the locative one, that indicates the position of presented toponyms in time (e.g. names connected with historical events) and space, and also the affiliation to a given region which can be seen in the characteristic morphological features such as suffixes -(ow)izna/-yzna (Wierzbowizna, Piszczatowizna, Malinowszczyzna), -k instead of -ek in the forms of the genitive case (z Rzepk, z Rosk, do Niemierk, do Kobosk).