Music in literature - presentation of Huxley's experiment in "musicalization of fiction"

Abstract

Praca stanowi próbę nowego sposobu przedstawienia Huxleyowskiego eksperymentu, polegającego na „umuzykalnieniu powieści”, na tle niektórych współczesnych poglądów estetycznych, teoretycznomuzycznych, a przede wszystkim teoretycznoliterackich. W oparciu o poglądy Huxleya na muzykę, szczególnie o podkreślane przez niego ekspresyjne możliwości muzyki oraz jego koncepcję widzenia i przedstawiania rzeczywistości, autor proponuje w pierwszej części pracy uzasadnienie tego eksperymentu, jednocześnie przeciwstawiając się niektórym starszym koncepcjom, które są bądź jednostronne, bądź też odbiegają zbytnio od samej twórczości pisarza. Analiza realizacji teorii Huxleya wykazuje, że zasady kompozycji nazwane przez niego wariacją, modulacją i kontrapunktem realizowane są przy użyciu dobrze znanych technik literackich, które niejednokrotnie były już wcześniej używane bez powiązania z muzyką. Ponieważ problematyka „„umuzykalnienia powieści”” okazuje się w tym przypadku pozorna, proponowana jest interpretacja tego eksperymentu w terminach metaforycznych opisu złożonego i dynamicznego obrazu świata, który Huxley przedstawiał przy użyciu kombinacji kilku technik czysto literackich, stwarzających w połączeniu pewną nową kompozycję. Ponieważ teoria Huxleya obejmuje tylko takie aspekty dzieła literackiego, jak narracja, postaci i czas, nie analizuje się możliwości występowania muzyki w „warstwie brzmieniowej" dzieła literackiego ani w świecie przedstawionym, mimo iż często są one przez niego wykorzystywane. Taka próba zdaje się wskazywać na silny wpływ muzyki na pisarza we wczesnym okresie jego twórczości. W trzeciej części pracy autor podkreśla konieczność metaforycznego rozumienia problemu muzyki w literaturze oraz potrzebę badania tego zjawiska w uzasadnionych przypadkach (tj. w przypadku występowania wyraźnych znaków odnoszących badacza do muzyki), podając kilka możliwych znaków tego typu.