| dc.description.abstract | Artykuł ma charakter wstępnego studium na temat zjawiska jeszcze nie przebadanego i mało
znanego, jakim jest współczesna dramaturgia hiszpańska a konkretnie twórczość dramatyczno-teatralna określana mianem „nowego teatru”, która rozwija się począwszy od drugiej połowy lat
sześćdziesiątych i aż do chwili śmierci generała Franco stanowi swoisty fenomen, który używając
terminu Goethego, można nazwać ,,teatrem niewidzialnym”. „Nowy teatr” narodził się w specyficznej
sytuacji politycznej, jaka zaistniała w Hiszpanii po wojnie domowej 1936—39 i która utrzymywała
się przez blisko czterdzieści lat, a którą determinuje podział społeczeństwa na dwa obozy —
nacjonalistów i republikanów, zwycięzców i zwyciężonych. W konsekwencji tego podziału współczesna
kultura hiszpańska rozwija się paralelnie na dwóch niejako poziomach: oficjalnym, odpowiadającym narzuconym przez frankizm i ideologię nacjonalistycznego katolicyzmu — i drugim
nieoficjalnym, reprezentującym opozycję tolerowaną, jeśli nie wykraczała poza obowiązujące kanony i zwalczaną drogą represji, jeśli wydawała się niebezpieczna. Zaistnienie nowych, awangardowych
tendencji w dramaturgii, pozostających w jawnej sprzeczności z konwencją realistyczną teatru
popieranego przez frankizm, jest w pierwszym rzędzie wyrazem buntu (kontestacji) przeciw
dyktaturze i — dezaprobaty wobec kompromisowej postawy pokolenia „realistów” a co za tym
idzie — minifestacją poszukiwań tematycznych i estetyczno-formalnych. "Termin "nowy teatr”
pojawia się w hiszpańskiej krytyce w ślad za krytyką zagraniczną i konkretnie — amerykańską,
która odkrywa obecność ,,podziemia” i popularyzuje je poza granicami Hiszpanii jako ,,Spanishi Underground Drama” identyfikując to zjawisko z awangardą. Poszukiwania w zakresie estetyki
i form dramatyczno-teatralnych ,,nowego teatru” prowadzą do interesujących eksperymentów
w zakresie struktury dramatu i przynoszą w konsekwencji nowe propozycje odmian gatunkowych
czy swego rodzaju hybryd jak: reopera, sainetillo furioso, ceremonia negra, opereta, vodevil, rapsodia,
etc.
Można powiedzieć, że poszukiwania "nowego teatru” poszły w dwóch kierunkach, odpowiadających
dwu liniom rozwoju współczesnego teatru awangardowego na świecie:
1. Teatr absurdu i wszystkie jego odmiany wraz z teatrem okrucieństwa a zatem — dramat:
groteski, ale także, specyficznie hiszpański, dramat oparty na poetyce alegorii, dramat abstrakcji
i dramat surrealistyczny.
2. Teatr tzw. kreacji zbiorowej o akcentach zdecydowanie politycznych i społecznych, w którego
powstawaniu udział autorów-dramaturgów sprowadza się do propozycji scenariuszowych,
tworzonych indywidualnie bądź w zespole i który obejmuje takie gatunki dramatyczno-teatralne
jak teatr-faktu czy teatr-dokumentu, kronika historyczna, etc. a dla których formą może być happening,
psycho- lub socjodrama, kreacja zbiorowa z włączeniem publiczności, "zdarzenie”, etc.
By jednak nie posądzić hiszpańskiego teatru o zwykłą wtórność w stosunku. do ruchów awangardowych
na świecie w drugiej połowie XX wieku, podkreślić należy, że „nowy teatr” rozwijał się
w zasadzie paralelnie, z tą jednak różnicą, że na skutek działań cenzury nie ujawniał się w sposób:
naturalny a odkrywany dzisiaj — nie może już rywalizować z francuskim teatrem absurdu, ani
angielskim dramatem „młodych gniewnych” czy kreacjami amerykańskich komun. | pl_PL |
