Trybunał Koronny i jego palestra w powieści Maleparta J. I. Kraszewskiego

Abstract

Maleparta ze względu na podjętą tematykę jest utworem szczególnym w twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego. Tytułowym bohaterem powieści jest mecenas, który patronuje w lubelskim Trybunale Koronnym. Jego niebywała kariera adwokacka jest możliwa nie tylko dzięki prawniczym umiejętnościom, ale również odrażającym i niemoralnym praktykom. Kraszewski w powieści połączył lubelską legendę z dostępną sobie wiedzą historyczną o sztuczkach prawniczych i funkcjonowaniu trybunału w czasach saskich. Wyszedł z tego obraz niezwykle krytyczny, stojący w opozycji do pojawiających się dobrotliwych opisów przedrozbiorowego wymiaru sprawiedliwości. Sąd funkcjonuje źle, trudno o niesprzedajnych sędziów i uczciwych adwokatów. Choć sama powieść nie należała do najpoczytniejszych, to jednak twórczość Kraszewskiego była znana i oddziaływała na kolejnych piszących – w tym wypadku utwierdzając negatywny obraz staropolskiego sądownictwa oraz dawnej palestry.