Wybór prawa dla zobowiązań umownych na gruncie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 (Rzym I)

Abstract

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 (Rzym I) należy do najważniejszych przykładów realizacji zasady swobody wyboru prawa w europejskim prawie kolizyjnym. Dostrzeżone przez ustawodawcę unijnego zalety wyboru prawa przyczyniają się do jego rozprzestrzeniania także na inne sfery regulacji kolizyjnych Unii Europejskiej, w których do tej pory wybór nie był dopuszczalny. Co znamienne jednak, to właśnie na gruncie rozporządzenia Rzym I znajdziemy właściwie wszystkie konstrukcje stosowane we współczesnym prawie prywatnym międzynarodowym dla wytyczenia (ograniczenia) zakresu kolizyjnej autonomii woli stron. Zasada swobody wyboru prawa nie ma bowiem charakteru bezwzględnego. W stosunku do niektórych kategorii umów prawodawca kolizyjny zdecydował się na wprowadzenie specjalnych mechanizmów ograniczających wybór stron. Ponadto, rozporządzenie Rzym I zawiera szereg klasycznych instytucji prawa prywatnego międzynarodowego, takich jak przepisy wymuszające swoje zastosowanie czy klauzula porządku publicznego, które od strony negatywnej wytyczają zakres kolizyjnej autonomii woli. Głównym celem rozprawy doktorskiej było zatem przedstawienie granic swobody wyboru prawa dla zobowiązań umownych na gruncie rozporządzenia, a także zestawienie i ocena ograniczających ją mechanizmów. Ponadto, w dysertacji zweryfikowano popularne tezy dotyczące dogmatycznego uzasadnienia zalet zasady swobody wyboru prawa, a także postrzegania tej reguły jako pewnego unijnego aksjomatu. W rozprawie dokonano również kompleksowej oceny dostępnych w literaturze europejskiej badań empirycznych dotyczących motywacji stron dokonujących wyboru prawa w obrocie transgranicznym. Pozwoliło to sfomułować określone wnioski ogólne, w tym poddano w wątpliwość postulowaną przez niektórych autorów konieczność dopuszczenia wyboru kolizyjnego norm niepochodzących od prawodawcy. W pracy doktorskiej zakwestionowano również powszechnie przyjmowaną tezę ujmującą wybór ograniczony dla umów przewozu pasażerskiego i niektórych umów ubezpieczenia, jako narzędzie ochrony kolizyjnej pasażerów i ubezpieczających. W tym zakresie wykazano, że wybór ograniczony nie może stanowić adekwatnego instrumentu ochrony strony słabszej na poziomie prawa prywatnego międzynarodowego.