Filozofia w sukurs edukacji. O filozoficznych podstawach nauczania języka

Abstract

The aim of the article is to reflect on the philosophical foundations of foreign language teaching on the example of teaching Polish as a foreign language. The starting point of the considerations is the constructivist epistemology (mainly radical constructivist by Ernst von Glasersfeld) and the notion of language / language behavior (languaging - formulated by the biologist and constructivist Humbert Maturana). I am arguing that the teaching of language behavior / orienting behaviour should be an integral part of the didactic process. Language is a much more complex phenomenon, and understood as linguistic behavior refers to emotions, bodily reactions, conventions adopted in a given interpretation community, and the areas of consensual domain we achieve during communication with our interlocutors. Although the constructivist approach is known in the world, it can be observed that the practice of teaching is still dominated by the belief about the passive transmission of knowledge. The constructivist perspective applied to the organization of the didactic process may have practical consequences for formulating certification rules or organization of work during the lesson.

Celem artykułu jest refleksja nad filozoficznymi podstawami nauczania języków obcych na przykładzie nauczania polskiego jako obcego. Punktem wyjścia rozważań jest konstruktywistyczna epistemologia (głównie radykalnie konstruktywistyczna Ernsta von Glasersfelda) i pojęcie językowania/zachowania językowego (languaging – sformułowane przez biologa i konstruktywistę Humberta Maturanę). Stawiam tezę, że nauczanie zachowania językowego/zachowania orientującego powinno stanowić integralną część procesu dydaktycznego. W ten sposób problem tego, jak uczyć kultury i jak je połączyć z kształceniem językowym w ogóle nie powstaje. Język jest znacznie bardziej złożonym fenomenem, a rozumiany jako zachowanie językowe odnosi się do emocji, cielesnych reakcji, konwencji, przyjętych w danej wspólnocie interpretacyjnej, i osiąganych przez nas dziedzin zgodności (consensual domain) w czasie komunikacji z naszymi interlokutorami. Chociaż podejście konstruktywistyczne jest znane na świecie, to jednak można zaobserwować, że w praktyce nauczania wciąż dominuje przekonanie o pasywnym przekazie wiedzy. Perspektywa konstruktywistyczna zastosowana do organizacji procesu dydaktycznego może mieć konsekwencje praktyczne dla formułowania programów nauczania, zasad certyfikacji czy organizacji pracy podczas lekcji.