Nadużywanie alkoholu przez członka rodziny jako czynnik modelujący językowy obraz świata osób dorosłych

Abstract

Nadużywanie alkoholu przez członka rodziny jest jednym z czynników sprzyjających powstawaniu jej dysfunkcji. Obecność tego problemu w środowisku rodzinnym wpływa deformująco na sposób postrzegania i interpretowania otaczającej rzeczywistości przez pozostałych jej członków. Stąd kształtujący się w ich świadomości obraz własnej osoby i otaczającego świata jest często nieadekwatny i zafałszowany. Celem zrealizowanych badań było określenie zawartości zarówno językowego prototypu nałogu, jak i językowego prototypu alkoholizmu u osób dorosłych, w których rodzinie obecny jest problem nadużywania alkoholu. Nasuwa się więc pytanie, czy nadużywanie alkoholu przez członka rodziny może warunkować zawartość językowego prototypu nałogu i językowego prototypu alkoholizmu, które ukształtowały się w świadomości osób dorosłych pochodzących z rodzin obarczonych tym problemem? Odpowiedzi na to pytanie można szukać w wynikach eksperymentu asocjacyjnego przeprowadzonego wśród osób wywodzących się z rodzin dotkniętych problemem nadużywania alkoholu oraz bez tego problemu z wykorzystaniem słów-bodźców nałóg i alkoholizm. Udało się zauważyć, że językowy prototyp nałogu jest zbieżny zarówno ze względu na zakres znaczeniowy u respondentek z poszczególnych grup, jak i pozycje rangowe zajmowane przez asocjacje go wypełniające. Jednakże konkretne skojarzenia osiągnęły odmienną częstość użycia w poszczególnych grupach respondentek. Wskazuje to na różne odczuwanie przez nie istotności poszczególnych elementów w językowym obrazie nałogu. Okazało się też, że językowy prototyp alkoholizmu ma zbliżony zakres znaczeniowy. Jednakże asocjacje go budujące osiągnęły nie tylko odmienną częstość użycia, ale i zajęły odmienne pozycje rangowe u respondentek z poszczególnych grup. Podsumowując, można stwierdzić, że nałóg i alkoholizm są takimi elementami językowego obrazu świata, które są uwarunkowane przez oddziaływania społeczno-kulturowe i edukacyjne.

Alcohol abuse by a family member is one of the factors responsible for the development of this dysfunction. When present in a family environment, this issue has a deforming effect on the other members’ perception and interpretation of reality. Hence, the image of themselves and the world around them which forms in their minds is often inadequate and false. Therefore, the question arises of whether alcohol abuse by a family member can be a factor modelling the linguistic image of the adult world. The answer to this question can be sought in the results of an association experiment conducted among people from families affected by alcohol abuse and from those unaffected by it, using stimuli words addiction and alcoholism. It was observed that the prototype of the linguistic image of addiction is very similar, both because of its denotation in female respondents in individual groups, and because of the ranking positions occupied by its constituent associations. However, the frequency of the use of specific associations was different for individual groups of respondents. This indicates that they perceive the significance of specific elements in the linguistic image of addiction differently. It also appears that that prototype of the linguistic image of alcoholism has a similar denotation. However, the associations which constitute it are not only used with different frequency, but they also occupied different ranking positions in replies by female respondents in different groups. In conclusion, the study suggests that addiction is an element of the linguistic image of the world that largely depends on socio cultural and educational impact. On the other hand, the linguistic image of alcoholism in the group of respondents is susceptible to the modelling effect of the presence of a family member who abuses alcohol.