Zdolność płatnicza podatnika jako kryterium sprawiedliwego opodatkowania

Abstract

Necessity to adjust the weight of tax to tax payer’s payment ability is one of foundations of the fair taxation. It has confirmation in the theory of tax law, as well as in Constitution of the Republic Poland and in judgements of the Constitutional Tribunal. This is because taxes are imperiously imposed by state and interferes in the taxpayer’s ownership. Therefore it is important to create a mechanism of the tax debtor’s protection from the unjust burden of public duty. Author presents evolution in perception of fair taxation, issue of the principle of payment ability as well as its manifestations in the currently forced law. Moreover, he treats the problem of payment ability as a determinant of fair taxation in indirect taxes.

Konieczność dostosowania obciążenia podatkowego do zdolności płatniczej podatnika jest jedną z podstaw sprawiedliwego opodatkowania. Potwierdzeniem prawdziwości tej tezy są poglądy formułowane w nauce prawa podatkowego, a także treść przepisów Konstytucji RP oraz orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Upatrywanie w zdolności płatniczej podatnika granic sprawiedliwego opodatkowania zaś to konsekwencja tego, że podatek jest władczo nakładany przez państwo. Jednocześnie powinność ta ingeruje w prawo własności podatnika. Istotne jest więc stworzenie mechanizmu ochrony podmiotu zobowiązanego z tytułu podatku przed niesprawiedliwym obciążeniem podatkowym. Autor prezentuje ewolucję w postrzeganiu sprawiedliwego opodatkowania, istotę zasady zdolności płatniczej oraz przejawy jej stosowania w obowiązującym prawie. Ponadto odnosi się on do problemu zasady zdolności płatniczej jako wyznacznika sprawiedliwego opodatkowania w podatkach pośrednich.