Wizje rozwoju zależnego Polski w krytycznym dyskursie eksperckim

Abstract

Po ponad 27 latach od upadku realnego socjalizmu w Polsce wizja przemian może być podejmowana z pozycji teorii modernizacji, w najogólniejszym kształcie odwołujących się do logiki neoliberalnej. Dominacja neoliberalnego paradygmatu w ekonomii głównego nurtu w Polsce rzutuje na sferę postrzegania i oceny zjawisk społeczno-gospodarczych oraz oceny zmian transformacyjnych. Artykuł podejmuje kwestie dyskursu na temat przemian transformacyjnych oraz obecnej sytuacji Polski z punktu widzenia teorii zależności. Zgodnie z nimi współczesna Polska, na skutek przemian transformacyjnych, uzyskała status państwa półperyferyjnego. Sfera gospodarcza jest w tej wizji kluczowa, gdyż do pewnego stopnia determinuje inne aspekty przemian (społeczną i polityczną). W opinii przywoływanych autorów Polska jawi się jako gospodarka poddostawcy, w której kompradorskie elity drenują kapitał ze społeczeństwa, a ograniczone dobra publiczne powodują, że mamy do czynienia z państwem (ćwierć) opiekuńczym. Zaprezentowane elementy dyskursu eksperckiego formułowane są z różnych pozycji ideologicznych. Celem artykułu jest prezentacja tych stanowisk jako swoiście pojmowanego syntetycznego zbioru zarzutów, w opozycji do neoliberalnej wizji przemian.

For more than 27 years, since the collapse of real socialism in Poland, the vision changes may be discussed from the point of modernization theory, in the most general form, referring to the neo-liberal logic. The dominance of the neo-liberal paradigm in the mainstream economics in Poland affects the realm of perception and evaluation of socio-economic phenomena and the evaluation of transformational changes. This article concerns the discourse on transformational changes and the current situation in Poland from the point of dependency theory. From this perspective, modern Poland, due to the transformational changes, has acquired the status of semi-peripheral state. The economic sphere is crucial here as, to some extent, it determines other aspects of the transition (social and political). According to the authors quoted here, Poland is seen as sub-contractor’s economy where comprador elites drain capital from the public, and limited public goods mean that we have to deal with the (quarter)welfare state. Presented elements of experts’ discourse are formulated with different ideological positions. The purpose of this article is to present these views as a specific, synthetic synthesis of allegations, in opposition to the neoliberal vision of change.