Integracja języka angielskiego z edukacją artystyczną na poziomie edukacji wczesnoszkolnej

Abstract

Przedmiotem niniejszej pracy jest integracja zajęć języka angielskiego z edukacją artystyczną na poziomie edukacji wczesnoszkolnej. Rozprawa ma charakter teoretyczno-badawczy, a konstrukcja pracy obejmuje trzy rozdziały teoretyczne, rozdział metodologiczny dotyczący przygotowanych badań własnych i rozdział obejmujący wyniki analizy i interpretacji przeprowadzonych badań. Rozdział pierwszy uwzględnia refleksję teoretyczną dotyczącą rozwoju dziecka w procesie kształcenia językowego w okresie wczesnoszkolnym. Od paru lat obserwuje się stałą i konsekwentną tendencję do obniżania wieku rozpoczynania obowiązkowej nauki języka obcego w polskiej szkole i przedszkolu. Przedmiot badań jest więc osadzony w realiach formułującej się edukacji w zakresie języka obcego na wstępnym etapie kształcenia. Pozostałe zagadnienia podjęte w pierwszym rozdziale, które stały się punktem wyjścia do empirycznych poszukiwań to psychologiczne, lingwistyczne i psycholingwistyczne teorie rozwoju mowy, rozważane są tutaj również zasady nauczania i bezpośrednio łączące się z teoriami rozwoju mowy metody glottodydaktyczne. Drugi rozdział rozprawy uwzględnia refleksję teoretyczną dotyczącą rozwoju dziecka w procesie kształcenia artystycznego w okresie wczesnoszkolnym. Koncepcje wychowania estetycznego, muzycznego i plastycznego stają się podstawą do omówienia wybranych aspektów integracji nauczania języka angielskiego i przedmiotów artystycznych w idei nauczania zintegrowanego na pierwszym etapie edukacji szkolnej. Rozdział trzeci dotyczy problemu integracji omawianych obszarów. Przedmiotem rozważań staje się pojęcie „integracja”, które rozumiane jest i ujmowane w sposób różnorodny, co powoduje wielorakość interpretacyjną i w konsekwencji ma wpływ na proces edukacyjny. Wskazuje się tutaj na różne sposoby łączenia: koncentrację, korelację lub całkowite zniesienie odrębności przedmiotowej. Przegląd wybranych definicji i koncepcji pozwolił wyłonić tą, która stała się wykładnikiem dalszych analiz. Na potrzeby pracy przyjęto rozumienie integracji w myśl Doroty Klus-Stańskiej i Marzeny Nowickiej. Koncepcja uwzględnia dwa aspekty integracji: wewnętrzny (odnoszący się do integrowania wiedzy ucznia) oraz zewnętrzny (związany z integrowaniem treści). Sposoby realizacji integracji zewnętrznej przybierać mogą postać: asocjacji słownych, korelacji i integracji treści. Przedmiotem badań jest integrowanie na poziomie zewnętrznym omawianych obszarów edukacyjnych. W części empirycznej pierwszy cel pracy ma charakter poznawczy i jest nim identyfikacja i opis sposobu integrowania edukacji językowej z edukacją artystyczną w klasach I-III. Drugi ma charakter praktyczny i jest nim diagnoza przeszkód i wskazanie sposobów ich przezwyciężania w integracji zajęć języka angielskiego oraz zajęć artystycznych w edukacji wczesnoszkolnej. Problemy badawcze dotyczą zagadnień interpretacji procesu integracji, zasadności integracji w edukacji wczesnoszkolnej, metod integracji zajęć językowych z innymi obszarami edukacji wczesnoszkolnej, form realizacji tego rodzaju zajęć oraz korzyści płynących z połączenia zajęć językowych z artystycznymi, źródeł motywacji nauczycieli do organizowania zintegrowanej edukacji językowej oraz znaczenia kompetencji nauczycieli do wdrażania zasad integracji w edukacji dzieci. Do przeprowadzania badań wybrano metodę indywidualnego przypadku w ilościowo-jakościowej orientacji metodologicznej. Pojęcie badań ilościowo-jakościowych rozumie się za Johnem Creswellem, który nazywa je badaniami mieszanymi, a szczególne podejście do studium przypadku oparto na założeniach Roberta K. Yin’a. W celu uzyskania odpowiedzi na problemy badawcze podjęto w pracy procedurę sekwencyjnego badania mieszanego. Zebrany materiał badawczy przedstawiono w sposób deskryptywny i graficzny. Jego analiza została podzielona na dwie główne części, zgodnie z rodzajem źródła, z jakiego pozyskano dane. Pierwsza część stanowi omówienie wyników pochodzących z analizy dokumentów zastanych, druga natomiast z badania ilościowego 167 nauczycieli języka angielskiego w edukacji wczesnoszkolnej oraz jakościowego 7 spośród nich. Rozdział wieńczy podsumowanie wyników badań, z której wynika ogólny wniosek, że wzniosła idea integracji na zajęciach języka angielskiego pozostaje w warstwie życzeniowej i wyobrażeniowej, gdyż trudno sobie wyobrazić, że opisywane w pracy rozwiązania organizacyjne i metodyczne stanowią prawdziwy, głęboki potencjał zmiany, który ma w swoim teoretycznym założeniu idea integracji. Praca zgodnie z koncepcją edukacji zintegrowanej jest bardzo trudnym zadaniem, wymagającym od nauczyciela szeregu kompetencji. Trudności te nie powinny usprawiedliwiać rezygnacji z jej wdrażania. Jedynym racjonalnym rozwiązaniem jest popularyzacja koncepcji zintegrowanego kształcenia oraz rzetelne przygotowanie nauczycieli do jego realizacji.