Uznaniowość i niespójność jako potencjalne źródła nierówności w procesie usamodzielniania osób opuszczających socjalizacyjne placówki opiekuńczo-wychowawcze

Abstract

The article discusses the issue of the implementation of the statutory design of the transition into adulthood of residents leaving socialization institutions. Independence preperation of foster care pupils, both institutional and familial, has been largely covered by two legal acts – The Social Welfare Act and The Act on Supporting Families and the Foster Care System. Moving from a 24-hour care institution to an independent household is a big change in life, significantly influencing the course of the biography of a transitioning pupil. The article provides a voice in the discussion on the said transition in particular focusing on discussing imperfections in the statutory criteria and support system for care leavers. The course of the process in practical terms was presented on the basis of selected results of quantitative and qualitative research, including those conducted for projects carried out by the Gdańsk Foundation for Social Innovation, SOS Children’s Villages and The “ Robinson Crusoe ” Foundation. The article makes reference to Michael Lipsky’s theory – Street level bureaucracy – which was used by Author to develop recommendations aimed at mitigating or eliminating the inconsistencies that arise in the transition into adulthood and which, through their presence, can lead to inequalities resulting in a deterioration in the living conditions of those leaving the residential care system.

W artykule została poruszona problematyka realizowania ustawowo zaprojektowanego procesu usamodzielniania wychowanków opuszczających placówki opiekuńczo-wychowawcze typu socjalizacyjnego. Usamodzielnianie podopiecznych systemu pieczy zastępczej zarówno o charakterze instytucjonalnym. jak i rodzinnym, zostało ujęte głównie w dwóch aktach prawnych – ustawie o pomocy społecznej oraz ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Przechodzenie z placówki zapewniającej całodobową opiekę do samodzielnego prowadzenia gospodarstwa domowego stanowi dużą zmianę życiową, wpływając w znaczący sposób na dalszy przebieg życia usamodzielniającego się wychowanka. Artykuł stanowi głos w dyskusji dotyczącej przebiegu procesu usamodzielnienia, w szczególności skupia się na omówieniu niedoskonałości obecnych w ustawowych kryteriach i systemie wsparcia osób opuszczających instytucje opiekuńcze. Przebieg procesu usamodzielnienia w ujęciu praktycznym został przedstawiony na podstawie wybranych wyników badań ilościowych i jakościowych, w tym prowadzonych na potrzeby projektów realizowanych przez Gdańską Fundację Innowacji Społecznych, SOS Wioski Dziecięce oraz Fundację Robinson Crusoe. W niniejszej pracy odwołano się do teorii Michaela Lipsky’ego – Street level bureaucracy – która posłużyła do skonstruowania rekomendacji mających na celu łagodzenie lub niwelowanie niespójności pojawiających się w procesie usamodzielnienia, a które, poprzez swoje występowanie, mogą prowadzić do nierówności skutkujących pogorszeniem sytuacji życiowej wychowanków opuszczających instytucjonalną pieczę zastępczą.