Wycena w wartości godziwej w sprawozdaniu finansowym na przykładzie polskich spółek giełdowych

Abstract

W artykule zaprezentowano istotę wyceny w wartości godziwej, argumenty za i przeciw w jej wycenie. Pokazano, jak wycena w wartości godziwej wpływa na wizerunek przedsiębiorstwa w sprawozdaniu finansowym na przykładzie polskich spółek giełdowych. Badaniu podlegały roczne, jednostkowe sprawozdania finansowe za rok 2009 spółek akcyjnych tworzących indeks WIG20. Większość (94%) spółek wybranych do badania sporządza swoje sprawozdania finansowe według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej. Jedynie Polska Grupa Energetyczna stosuje zapisy polskiej ustawy o rachunkowości. Badania wskazały, że wycena w wartości godziwej stosowana jest głównie w odniesieniu do składników aktywów i pasywów, które zgodnie z obowiązującymi regulacjami nie mogą zostać wycenione po koszcie historycznym – a więc głównie w stosunku do instrumentów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy oraz aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży. Jednostki gospodarcze różnie radzą sobie z prezentacją wyceny w wartości godziwej w swoim sprawozdaniu finansowym. Najlepiej widać to na przykładzie instrumentów finansowych. Jedynie połowa firm ujawnia, jaka część wyceny w wartości godziwej ustalona jest na poziomie ceny rynkowej, pięć jednostek nie oddziela zmian wyceny od wyniku na instrumentach finansowych wycenianych w wartości godziwej, niektóre pomimo stosowania Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej używają podziału instrumentów finansowych znanego z polskiego prawa bilansowego. Najlepiej przygotowane do prezentacji wyceny w wartości godziwej są banki – większość z nich wydziela wartość godziwą ustaloną na różnych poziomach oraz zmianę wartości godziwej od wyniku na instrumentach finansowych. Badania potwierdziły, że jednostki, jeżeli nie są zobligowane do stosowania wyceny w wartości godziwej, unikają jej, ponieważ nie widzą wymiernych korzyści z jej stosowania.

The article presents advantages and disadvantages of the true and fair value method. Author describes the results of the survey concerning the application this method in the financial statements of the Polish joint-stock companies. The survey was based on yearly (2009) financial statements of joint stock companies creating the index WIG 20. Most of them (94%) prepare the financial statements according to ISFS. They use true and fair value method mainly to assess the value of the financial instruments because they cannot be assess by historical cost. The presentation of the true and fair value method is different. The best practices in this matter we can observe in the banks’ financial statements. They separate the true and fair value calculated on the different levels and the change of the true and fair value from the result on the financial statements. The survey confirms that, if the companies are not obligated to use the true and fair value method, they avoid this solution because they don’t recognize any benefits of it.