Symbolika akwatyczna w „Fachowcu” Wacława Berenta

Abstract

Podstawowy klucz interpretacyjny, jakiego używali w stosunku do debiutanckiej powieści Wacława Berenta badacze, odnosił się wyłącznie do kategorii związanych z epoką pozytywizmu oraz obowiązującej w jej obrębie kategorii naturalizmu. Takie podejście, a raczej użyta przez historyków literatury metoda, sprawiły, że „Fachowca” uznano za powieść z jednej strony przestarzałą, z drugiej interpretacyjnie płaską i nieciekawą. Toteż autorka niniejszego artykułu postanowiła, sięgając do symboliczno-mitycznymi asocjacji związanych z żywiołem wody, przełamać obowiązujące dotąd schematy badawcze. Podjęta w tekście analiza objęła szereg zjawisk i kategorii (płacz, ślina, jezioro, mgła) przyporządkowanych żywiołowi wody, które odsłoniły interesujące konteksty interpretacyjne powieści Berenta. Najważniejszy z nich dotyczy głównego bohatera, gdyż pozwala prześledzić dokonującą się w nim przemianę. Misterium wyzwolenia, jakiego doświadcza Kazimierz Zaliwski, stanowi sens opowiadanej przez niego historii, a dla każdego czytelnika „Fachowca”, staje się wezwaniem do pracy nad poznaniem własnej istoty.

Waclaw Berent’s debut novel has usually been interpreted in the context of the categories associated with positivism and naturalism. Because of this approach, or rather method used by historians of literature, the novel has been considered on the one hand obsolete, and on the other – interpretively flat and uninteresting. Therefore, the author of this article has decided to break the hitherto existing research patterns by referring to the symbolic and mythical associations related to the element of water. In her analysis , she covers a number of phenomena and categories (tears, saliva, lake, mist) assigned to the element of water, which reveal interesting interpretive contexts of Berent’s novel. The most important of these concerns the main character, as it allows one to track, understand, and – most importantly – perceive his transformation. The mystery of liberation experienced by Kazimierz Zaliwski is the true meaning of the story he tells, and for every reader it becomes a call to work on learning his or her own self.