Pokaż uproszczony rekord

dc.contributor.authorFiglus, Tomasz
dc.date.accessioned2016-02-23T15:58:03Z
dc.date.available2016-02-23T15:58:03Z
dc.date.issued2015
dc.identifier.issn2300-0562
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11089/17066
dc.description.abstractW artykule omówiono w zarysie proces kształtowania granic wsi w Polsce w średniowieczu i epoce nowożytnej. Analizy następstwa stosowanych procedur delimitacji oraz demarkacji granic w krajobrazie kulturowym wsi dokonano w świetle odpowiednio wyselekcjonowanego materiału źródłowego w konfrontacji z wynikami dotychczasowych badań geograficzno-historycznych w tym zakresie. W pracy podjęto także problem powiązania kwestii formowania granic z zagadnieniem pochodzenia form osadniczych w ujęciu morfogenetycznym. Pozwoliło to na wykrycie wielu prawidłowości i dało podstawę do ustalenia współzależności w sferze osadnictwa wiejskiego w okresie staropolskim.pl_PL
dc.description.abstractThe article discusses the process of shaping the boundaries of the rural settlements in Poland until the end of the eighteenth century. Analysis of the procedures of delimitation and demarcation of limits in the cultural landscape of the village was carried out on the basis of the collected historical sources in the form of documents, descriptive materials and judicial maps in the confrontation with the results of geographical and historical research. In this work the problem of forming the boundaries was also connected with the issue of the morphogenesis of villages. The process of so called ujazd was the most important form of shaping the spatial extent of the villages in the Middle Ages. During the feudalization of social relations one can indicate the process of linearization of zonal boundaries. The course of demarcation gradually changed in the context of codification of border law. On the basis of comparative analysis of internal limits of the medieval villages one can identify the regular and irregular forms of layout. External limits and geometric form of village depended mainly on the temporal sequence of settlements formation. In the Modern Period the institutionalization of shaping the boundaries occurred in association with the development of the land jurisdiction. In this context, complex procedures of demarcation were commonly used, taking into account the ways of limitation and border marks used in the field. New measurement techniques and maps of border disputes were also an important innovation of demarcation. Rural settlements from that period were varied from the point of view of internal and external limits. Villages formed in the process of so called pomiara włóczna, Frederician colonization and some Olęder villages showed a high degree of regularity of internal division, and their external limits were clearly dominated by linear segments. A significant part of the manorial villages, pre-industrial settlements and a part of the Olęder villages were much less regular, both in terms of internal divisions and external limits.pl_PL
dc.description.sponsorshipCzasopismo współfinansowane ze środków Wydziału Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego.pl_PL
dc.language.isoplpl_PL
dc.publisherWydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiegopl_PL
dc.relation.ispartofseriesStudia z Geografii Politycznej i Historycznej;4
dc.subjectgranicapl_PL
dc.subjectwieśpl_PL
dc.subjectosadnictwopl_PL
dc.subjectmorfogenezapl_PL
dc.subjectPolskapl_PL
dc.subjectboundarypl_PL
dc.subjectvillagepl_PL
dc.subjectsettlementpl_PL
dc.subjectPolandpl_PL
dc.titleUwagi na temat procesu kształtowania granic wsi w Polsce do końca XVIII wieku w kontekście morfogenetycznympl_PL
dc.title.alternativeRemarks on the process of shaping the village boundaries in Poland until the end of the eighteenth century in the morphogenetic contextpl_PL
dc.typeArticlepl_PL
dc.rights.holder© Copyright by Tomasz Figlus, Łódź 2015; © Copyright for this edition by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2015pl_PL
dc.page.number253-276pl_PL
dc.contributor.authorAffiliationKatedra Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych, Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki, 90-142 Łódź, ul. Kopcińskiego 31.pl_PL
dc.identifier.eissn2450-0127
dc.referencesArnold S., 1951, Geografia historyczna, Warszawa.pl_PL
dc.referencesBański J., 2010, Granica w badaniach geograficznych – definicja i próby klasyfikacji, „Przegląd Geograficzny”, 82 (4), s. 489–508.pl_PL
dc.referencesBaranowski B., 1958, Gospodarstwo chłopskie i folwarczne we wschodniej Wielkopolsce w XVIII wieku, Warszawa.pl_PL
dc.referencesBardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., 1994, Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa.pl_PL
dc.referencesBartoszewicz H., 2012, Z dziejów kartografii Mazowsza i ziem sąsiednich XVII–XX wieku, Warszawa–Pułtusk.pl_PL
dc.referencesBuczek K., 1970, Organizacja opolna w Polsce średniowiecznej, „Studia Historyczne”, 13 (2), s. 205–248.pl_PL
dc.referencesBujak F., 2001, Studia nad osadnictwem Małopolski (reprint z 1905 r.), Poznań.pl_PL
dc.referencesBurszta J., 1958, Od osady słowiańskiej do wsi współczesnej. O tworzeniu się krajobrazu osadniczego ziem polskich i rozplanowaniu wsi, Wrocław.pl_PL
dc.referencesDobosz J., 2002, Monarchia i możni wobec Kościoła w Polsce do początku XIII wieku, Poznań.pl_PL
dc.referencesDobrowolska M., 1961, Przemiany środowiska geograficznego Polski do XV wieku, Warszawa.pl_PL
dc.referencesDunin-Wąsowicz A., 1986, Metrologia historyczna o miarach agrarnych, „Kwartalnik Historyczny”, 94, s. 409–423.pl_PL
dc.referencesDziewoński K., 1952, Geografia Trzebnicy i ujazdu trzebnickiego w okresie wczesnośredniowiecznym, „Studia Wczesnośredniowieczne”, 1, s. 25–34.pl_PL
dc.referencesFastnacht A., 1962, Osadnictwo ziemi sanockiej w latach 1340–1650, Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, 84, Wrocław.pl_PL
dc.referencesFelcenloben D., 2011, Granice nieruchomości i sposoby ich ustalania, Warszawa.pl_PL
dc.referencesFiglus T., 2012, Wybrane aspekty zastosowania wielkoskalowych źródeł kartograficznych w badaniach morfogenetycznych wsi, „Biblioteka Polskiego Przeglądu Kartograficznego”, 3, s. 91–103.pl_PL
dc.referencesFiglus T., 2013, Morfogeneza wsi na obszarze Polski Środkowej, rozprawa doktorska wykonana pod kierunkiem M. Kuleszy, mps w BUŁ, Łodź.pl_PL
dc.referencesFiglus T., 2014, Wsie olęderskie w Polsce Środkowej. Uwagi na temat zróżnicowania morfogenetycznego na tle rozwoju osadnictwa, „Rocznik Łódzki”, 62, s. 143–160.pl_PL
dc.referencesGloger Z., 1903, Geografia historyczna ziem dawnej Polski, Kraków.pl_PL
dc.referencesGolachowski S., 1969, Studia nad miastami i wsiami śląskimi, Opole–Wrocław.pl_PL
dc.referencesGołaski J., 1959, Technika rozgraniczania dóbr ziemskich w końcu XVI i XVII wieku w świetle poznańskich ksiąg podkomorskich, „Przegląd Geodezyjny”, 31 (11–12), s. 449–455.pl_PL
dc.referencesGołaski J., 1961, Technika rozgraniczania dóbr ziemskich w XVIII wieku w świetle poznańskich ksiąg podkomorskich, „Przegląd Geodezyjny”, 33 (5), s. 186–191; 33 (6), s. 228–232.pl_PL
dc.referencesGołaski J., 1969, Kształtowanie się mapy wsi w Polsce do końca XVIII w. Studia nad genezą wielkoskalowej informacji kartograficznej, Monografie z Dziejów Nauki i Techniki, 60, Wrocław.pl_PL
dc.referencesJop R., 2011, Niematerialne wartości krajobrazu kulturowego w badaniach historycznych. Przykład granic i przestrzeni, [w:] Bernat S. (red.), Niematerialne wartości krajobrazów kulturowych, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 15, s. 91–102.pl_PL
dc.referencesKiersnowski R., 1960, Znaki graniczne w Polsce średniowiecznej, „Archeologia Polski”, 5, s. 257–289.pl_PL
dc.referencesKorta W., 1961, Rozwój terytorialny wielkiej własności feudalnej w Polsce do połowy XII wieku, „Sobótka”, 16, s. 528–566.pl_PL
dc.referencesKossmann O., 1995, O staropolskim opolu, śląskim „weichbildzie” i szlacheckim powiecie, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, 2, s. 5–18.pl_PL
dc.referencesKozaczewski T., 1975, Wielkość, program i układ przestrzenny wsi z nawisem w XIII wieku na Śląsku, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 20 (2), s. 129–155.pl_PL
dc.referencesKutrzeba S., 1949, Historia ustroju Polski w zarysie. Korona. Historia ustroju Polski w zarysie, Warszawa.pl_PL
dc.referencesLalik T., 1976, Organizacje sąsiedzkie średniowieczne wsi polskiej – wieś, opole, parafia, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 24, s. 440–456.pl_PL
dc.referencesLepucki H., 1938, Działalność kolonizacyjna Marii Teresy i Józefa II w Galicji 1772–1790, Lwów.pl_PL
dc.referencesŁaguna S., 1875, O prawie granicznym polskim, Warszawa.pl_PL
dc.referencesŁonczyńska K., 1964, Mapy Referendarii Koronnej w drugiej poł. XVIII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 12 (3), s. 411–435.pl_PL
dc.referencesManteuffel T., 1929, Metoda oznaczania granic w geografii historycznej, [w:] Księga pamiątkowa ku czci M. Handelsmana, Warszawa, s. 221–227.pl_PL
dc.referencesMatuszewski J., 1991, Vicinia id est... Poszukiwania alternatywnej koncepcji staropolskiego opola, Łódź.pl_PL
dc.referencesMłynarska-Kaletynowa M., 1968, W sprawie polskich badań nad osadnictwem średniowiecznym, „Studia z Dziejów Osadnictwa”, 6, s. 82–100.pl_PL
dc.referencesModzelewski K., 1980, Między prawem gruntowym a książęcym władztwem gruntowym, Instytucja kasztelanii majątkowych Kościoła w Polsce XII–XIII w., „Przegląd Historyczny”, 71 (3) , s. 449–477.pl_PL
dc.referencesModzelewski K., 1986, Organizacja opolna w Polsce piastowskiej, „Przegląd Historyczny”, 77 (2), s. 177–222.pl_PL
dc.referencesMyśliwski G., 1994, Powstanie i rozwój granicy liniowej na Mazowszu (XII–poł. XVI w.), „Kwartalnik Historyczny”, 101 (3), s. 3–24.pl_PL
dc.referencesNowak T., 2003, Ze studiów nad rozwojem osadnictwa w ziemi łęczyckiej w czasach Władysława Jagiełły, „Przegląd Nauk Historycznych”, 2 (3), s. 27–45.pl_PL
dc.referencesOliskiewicz-Krzywicka A., 1999, Początki kształtowania się granic wiejskiego obrębu ewidencyjnego w Polsce, „Przegląd Geodezyjny”, 71 (12), s. 14–17.pl_PL
dc.referencesOliskiewicz-Krzywicka A., 2002, Kształtowanie się granic wsi na Podlasiu i Litwie w okresie od XIV do XVII wieku, „Przegląd Geodezyjny”, 74 (4), s. 19–23.pl_PL
dc.referencesOliskiewicz-Krzywicka A., 2003, Kształtowanie się granic wsi w wyniku kolonizacji olęderskiej na terenie Wielkopolski, „Przegląd Geodezyjny”, 75 (6), s. 15–20.pl_PL
dc.referencesOliskiewicz-Krzywicka A., 2012, Spory graniczne w XVIII wieku i ich wpływ na zmiany kształtu granic, „Przegląd Geodezyjny”, 84 (3), s. 8–14.pl_PL
dc.referencesPodwińska Z., 1971, Zmiany form osadnictwa wiejskiego na ziemiach polskich we wczesnym średniowieczu. Źreb, wieś, opole, Wrocław.pl_PL
dc.referencesPodwińska Z., 1977, Ujazd, [w:] Słownik starożytności słowiańskich, t. 6, Wrocław, s. 251.pl_PL
dc.referencesRychlikowa I., 1970, Staropolskie miary ziemi, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 18, s. 85–103.pl_PL
dc.referencesRymaszewski Z., 1978, Granicierum perequitatio w polskim prawie ziemskim, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 30 (1), s. 41–64.pl_PL
dc.referencesSłownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 2, 1989, A. Gąsiorowski (red.), Wrocław.pl_PL
dc.referencesSłownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. 3, 1993, A. Gąsiorowski (red.), Poznań.pl_PL
dc.referencesSłownik staropolski, 1982–1987, S. Urbańczyk (red.), t. 9, Wrocław.pl_PL
dc.referencesSzczaniecki M., 1938, Nadania ziemi na rzecz rycerzy w Polsce do końca XIII w., Poznań.pl_PL
dc.referencesSzulc H., 1995, Morfogeneza osiedli wiejskich w Polsce, Prace Geograficzne, 163, Wrocław.pl_PL
dc.referencesSzulc Z., Dziewulski W., 1973, Informator monograficzny – Ujazd Śląski 1223–1973, Strzelce Opolskie.pl_PL
dc.referencesSzymański J., 2009, Nauki pomocnicze historii, Warszawa.pl_PL
dc.referencesTkocz J., 1998, Organizacja przestrzenna wsi w Polsce, Prace Naukowe UŚ, 1734, Katowice.pl_PL
dc.referencesTymowski J., 1970, Powstanie środowiska mierniczego w Polsce i zarys jego historii do I wojny światowej, [w:] Zarys historii organizacji społecznych geodetów polskich, Warszawa, s. 14–56.pl_PL
dc.referencesTyszka P., 1995, O metodzie badań nad średniowiecznymi granicami lokalnymi, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 43 (4), s. 423–431.pl_PL
dc.referencesTyszkiewicz J., 2014, Geografia historyczna. Zarys problematyki, Warszawa.pl_PL
dc.referencesWoźniak K.P., 2013, Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pilicą i Wisłą od lat 70. XVIII wieku do 1866 r. Proces i jego interpretacje, Łódź.pl_PL
dc.referencesZimmermann K., 1915, Fryderyk Wielki i jego kolonizacja na ziemiach polskich, t. 1–2, Poznań.pl_PL
dc.identifier.doi10.18778/2300-0562.04.10


Pliki tej pozycji

Thumbnail

Pozycja umieszczona jest w następujących kolekcjach

Pokaż uproszczony rekord