Abstract
Artykuł analizuje konceptualizację jakości metafizycznych w teorii literatury Romana Ingardena w kontekście kognitywnych afordancji oraz immersyjności literackiej. Ingardenowskie pojęcie jakości metafizycznych, choć pierwotnie filozoficzne, jest tu reinterpretowane w kategoriach współczesnych badań nad kognicją 4E i intersubiektywnością. Autor łączy fenomenologiczną ontologię dzieła literackiego z teorią afordancji Gibsona, wskazując, że schematyczne przedmioty intencjonalne i jakości metafizyczne można postrzegać w nowej ramie teoretycznej jako potencje kognicyjne odbiorcy. Dyskusja obejmuje także porównanie z koncepcjami narracji Waltera Benjamina i współczesnymi badaniami nad marzeniami na jawie jako formami immersyjnej wyobraźni. Artykuł zwraca uwagę na interakcję między tekstem a odbiorcą jako proces tworzenia znaczeń i wartości nadestetycznych, które transcendują granice medium literackiego. W konkluzji autor postuluje nową perspektywę badawczą dla literaturoznawstwa i kulturoznawstwa, wykorzystującą integrację fenomenologii, kognitywistyki i ekologicznej teorii percepcji.