The dream as design in Balzac and Faulkner

Abstract

Badanie porównawcze utworów Honoriusza Balzaka i Williama Faulknera otwiera szerokie perspektywy, lecz przedmiotem, który najbardziej nadaje się do porównania u tych dwóch autorów, jest ogólny model ich dzieł, czyli dokładnie to, co okazuje się główną przeszkodą w skutecznym komentowaniu tego specyficznego przedmiotu badań anglo-francuskich. Błąd leży w skłonności wielu krytyków do określania Balzaka jako pisarza „nieorganicznego”, którego „,racjonalne” traktowanie jego fikcji nie pozwala porównać go z „natchnionym” twórcą „organicznej”” sagi Yoknapatawpha. Jeśli Balzak dążył do bardziej krytycznego podejścia do swojej twórczości, podczas gdy Faulkner zwykle zaprzeczał, jakoby jego prace były rezultatem planowych zamierzeń, to analiza ich dzieł, jak również oświadczeń spoza ich kręgu wykazuje, że wysuwanie inspiracji i racjonalności jest niewskazane dla interpretacji procesu twórczego obu autorów. Opozycji ich postaw w stosunku do ich utworów należy się raczej doszukiwać w uderzającej różnicy między ich koncepcjami artysty: podczas gdy Balzak jest zaabsorbowany formułowaniem ogólnej estetyki podkreślającej tragiczny paradoks geniusza i postaci fikcyjnych, to Faulkner interesuje się podstawową zasadą moralności artysty i jego akceptacją tradycyjnych rozróżnień między dobrem i złem. Różnica ta jednak w niczym nie umniejsza faktu, że w dziełach tak Balzaka, jak i Faulknera ujawnia się samorodny kosmos, którego istota wynika ze sposobu spojrzenia obu autorów na dramat namiętnego serca szukającego spełnienia we współczesnym świecie.