Some Remarks on the Philosophy of Ecology

Abstract

Coraz większe zagrożenie ludzkiej egzystencji przez pogłębiającą się, w zatrważająco szybkim tempie, - degradację środowiska człowieka stwarza konieczność radykalnego przewartościowania jego dotychczasowej postawy wobec siebie i przyrody. Teoretycznym fundamentem wychowania nowego człowieka ujmującego przyrodę nieutylitarnie, podmiotowo powinna być nowa filozofia ekologiczna. Istniejące filozofie, w których dominuje idea panowania człowieka nad przyrodą, nie są przystosowane do realizacji tego zadania. Zarówno w filozofiach religijnych, jak i w rozpowszechnionych interpretacjach marksizmu występuje przedmiotowo-utylitarne traktowanie przyrody, podczas gdy dla radykalnej zmiany stosunku człowieka do przyrody potrzebna jest filozofia przedstawiająca naturę jako byt suwerenny, posiadający swój wewnętrzny telos - byt, do którego człowiek odnosi się z szacunkiem, nie naruszając jego praw. Pozytywne elementy nowego ekologicznego myślenia można znaleźć w niektórych filozofiach XIX i XX w.: w poglądach Feuerbacha, Emersona i Bubera. W rozważaniach tych filozofów ważne miejsce zajmuje myśl o szczególnym znaczeniu dla człowieczeństwa człowieka, jego bezinteresownego stosunku do przyrody, w którym nawiązuje on z naturą partnerski dialog, odsłaniający mu nowe dotychczas niezauważane wartości. Artykuł kończy się postulatem, by osobową relację Ja - Ty rozszerzyć także na Przyrodę.