Człowiek a czas: Kant, Husserl, Heidegger

Abstract

Celem niniejszej pracy jest prześledzenie ważnego przejścia, które w dokonało się w nowożytnej i współczesnej filozoficznej refleksji nad czasem. Ta zasadnicza zmiana w podejściu do problematyki czasu polega na odejściu od obiektywistycznego sposobu pojmowania czasu i powiązaniu go z najbardziej pierwotnymi formami ludzkiej aktywności. Swoje rozważania rozpoczynam od przedstawienia odejścia od ontologicznego, zobiektywizowanego ujęcia czasu i dokonania jego upodmiotowienia w filozofii nowożytnej. W pierwszym rozdziale koncentruję się na dokładnej prezentacji Kantowskiej koncepcji czasu jako formy naoczności. W drugim rozdziale omawiam szczegółowo analizy świadomości czasu przeprowadzone przez Edmunda Husserla. Pokazuję, że dla tego myśliciela zagadnienie czasu jest związane już nie z problematyką zmysłowości, lecz zostaje włączone w fundamentalny namysł nad tym, jak ukonstytuowana jest ludzka świadomość w ogóle.Kolejny rozdział poświęcam przedstawieniu powtórnej ontologizacji pojęcia czasu w filozofii Martina Heideggera. W świetle jego stanowiska czas nie jest już pierwotnie podstawą ludzkiej świadomości, lecz staje się fundamentem, w którym ugruntowane jest samo bycie człowieka. W końcowej części rozprawy dokonuję zestawienia i porównania trzech wymienionych powyżej koncepcji, pokazując, na czym polegał realizujący się na przestrzeni dziejów proces, który można określić jako antropologizację czasu.