dc.contributor.author | Wielgosz, Małgorzata | |
dc.date.accessioned | 2015-04-13T07:07:08Z | |
dc.date.available | 2015-04-13T07:07:08Z | |
dc.date.issued | 2014 | |
dc.identifier.isbn | 978-83-7969-509-6 | |
dc.identifier.issn | 2299-7458 | |
dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/7870 | |
dc.description.abstract | The article aims to describe how reading aesthetic qualities and artist’s moods in
the Far East poetry looks from the perspective of a Western scholar, how they are
imitated in European works. The publication concerns the analysis of these aspects
in haiku and waka. For works of such type the characteristic trait is the sense of
melancholy, arising from awareness that the world and the subject that is learning
it are both elusive. The impression of constantly changing environment and the
transience of time characteristic of haiku and waka has its roots in the Buddhist
belief in the impermanence of things that contributed to the formation of a specific
type of perception: experiencing beauty with pain. It is from the Buddhism that the
term mujōkan derives from, later used to describe the emotional perception of real-
ity. The Japanese expanded this experience even more, adding to the awareness of
impermanence the feeling of painful beauty. The author argues that the inhabitants
of the Land of the Rising Sun understand the concept of beauty completely differ-
ently from us, that they have different aesthetic categories, and yet European artists
attempt to imitate them. | en |
dc.description.abstract | Artykuł ma na celu przedstawienie w jaki sposób z perspektywy zachodniego badacza wygląda odczytywanie walorów estetycznych, nastrojów twórcy w dalekowschodniej poezji, w jaki sposób są one imitowane w utworach europejskich. Publikacja dotyczy analizy tych aspektów w haiku i waka. Dla tego typu utworów charakterystyczne jest m. in. uczucie melancholii, wynikające ze świadomości, że świat oraz poznający go podmiot ma charakter ulotny. Charakterystyczne dla haiku i waka wrażenie ciągłej zmienności otoczenia i ulotności chwili ma korzenie w buddyjskim przekonaniu o nietrwałości rzeczy, które przyczyniło się do ukształtowania specyficznego rodzaju percepcji: doznawania piękna wraz z bólem. Z buddyzmu zaczerpnięto termin mujōkan i zaczęto go stosować na określenie emocjonalnego odbioru rzeczywistości. Japończycy jeszcze bardziej rozbudowali to doznanie, dodając do świadomości nietrwałości odczucie bolesnego piękna. Autorka artykułu dowodzi, że mieszkańcy Kraju Kwitnącej Wiśni zupełnie inaczej od nas rozumieją pojęcie piękna, posiadają inne kategorie estetyczne, a mimo to europejscy twórcy podejmują próby ich imitacji. | pl_PL |
dc.description.sponsorship | Publikacja dofinansowana przez katedry literaturoznawcze Instytutu Filologii Polskiej UŁ | pl_PL |
dc.language.iso | pl | pl_PL |
dc.publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego | pl_PL |
dc.relation.ispartofseries | Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze;3 | |
dc.subject | haiku | pl_PL |
dc.subject | waka | pl_PL |
dc.subject | epifania | pl_PL |
dc.subject | ushin | pl_PL |
dc.subject | mushin | pl_PL |
dc.subject | kigo | pl_PL |
dc.subject | epiphany | pl_PL |
dc.title | „Smutek rzeczy” czy melancholijny uśmiech. O odczytywaniu nastrojów i walorów estetycznych w dalekowschodnich utworach poetyckich oraz ich współczesnych imitacjach | pl_PL |
dc.title.alternative | “The sadness of things” or melancholy smile. On reading aesthetic moods and qualities in the poetry of the Far East and its modern imitations | en |
dc.type | Article | pl_PL |
dc.page.number | 153-185 | pl_PL |
dc.contributor.authorAffiliation | Dzielnicowy Dom Kultury SM „Czechów” w Lublinie | pl_PL |
dc.contributor.authorBiographicalnote | Małgorzata Wielgosz – dr, absolwentka Uniwersytetu Marii Curie-Skło-
dowskiej w Lublinie, pracownik Dzielnicowego Domu Kultury SM „Cze-
chów” w Lublinie. Zainteresowania naukowe: kultura dalekowschodnia
(literatura, teatr, estetyka, filozofia, religia), zagadnienia związane z trans-
kulturowością, adaptacją dalekowschodnich gatunków literackich i te-
atralnych w europejskiej kulturze. Autorka m.in. prac: Medytacyjny odbiór
rzeczywistości w polskiej literaturze i fotografii, [w:] Obrazy dookoła świata. Postrze-
ganie i prezentowanie kultur w dobie transkulturowości, red. J. Bielska-Krawczyk,
S. Kołos, M. Mateja, Toruń 2013, s. 301–311; Przekraczanie tabu i wywoływa-
nie skandali artystyczno-obyczajowych w teatrze tańca butō, [w:] Skandal w tek-
stach kultury. Tabu-trend-transgresja, red. M. Ursel, M. Dąbrowska, J. Nadolna,
M. Skibińska, Warszawa 2013, t. 2, s. 483–494; Rola rytmu w konstruowaniu
rzeczywistości scenicznej Kosmosu Witolda Gombrowicza w reżyserii Jerzego Ja-
rockiego, [w:] Muzyczność w dramacie i teatrze, red. E. Rzewuska, J. Cymerman,
Lublin 2013, s. 235–246. | pl_PL |
dc.references | K. Agams, Jaspisowy diadem, Lublin 1994. | pl_PL |
dc.references | M. Bashō, Haiku, przeł. A. Krajewski-Bola, „Poezja” 1975, nr 1. | pl_PL |
dc.references | S. Beckett, Czekając na Godota, przeł. A Libera, Warszawa 1994. | pl_PL |
dc.references | E. Biela, Haiku, Warszawa 2000. | pl_PL |
dc.references | D. Brzóska-Brzóskiewicz, Wiersze, [w:] Macie swoich poetów. Liryka polska uro- dzona po 1960 roku – wypisy, red. P. Dunin-Wąsowicz i in., Warszawa 1996. | pl_PL |
dc.references | I. Grabowiecka, Tylko noc milczy…, Białystok 1998. | pl_PL |
dc.references | S. Grochowiak, Haiku-images, Warszawa 1978. | pl_PL |
dc.references | A. W. Guzek, Akupunktura-haiku, Białystok 2002. | pl_PL |
dc.references | Y. Kawabata, Tysiąc żurawi. Śpiące piękności, przeł. M. Melanowicz, Warszawa 1987. | pl_PL |
dc.references | J. Kerouc i in., Haiku, przeł. L. Engelking, „Tytuł” 1995, nr 3/4b. | pl_PL |
dc.references | W. Klępka, Haiku, „Akant” 2002, nr 5. | pl_PL |
dc.references | W. Kokoszka, Haiku, Siedlce 2000. | pl_PL |
dc.references | J. Kopeć, Haiku, Kraków 2004. | pl_PL |
dc.references | M. Kozłowski, Haiku, Kielce 1998. | pl_PL |
dc.references | J. M. Kwiek, Na łódce poezji, Warszawa 2004. | pl_PL |
dc.references | K. Lisowski, 99 haiku. Inne wiersze, Kraków 1993. | pl_PL |
dc.references | L. Majdecki, Sztuka japońskich ogrodów, Wrocław 1986. | pl_PL |
dc.references | T. J. Maryniak, Liście na kałuży. Haiku, Warszawa 2001. | pl_PL |
dc.references | P. Mikeš, Haiku – wybór, przeł. L. Engelking, „Tytuł” 1995, nr 3/4b. | pl_PL |
dc.references | Cz. Miłosz, Haiku, Kraków 1992 | pl_PL |
dc.references | J. S. Pasierb, Haiku żarnowieckie, Pelplin 2003. | pl_PL |
dc.references | A. Regulski, Haiku, czyli zaśpiewy wyobraźni, Poznań 2002. | pl_PL |
dc.references | A. Tchórzewski, Haiku, Warszawa 1999. | pl_PL |
dc.references | E. Tomaszewska, Antologia polskiego haiku, Warszawa 2001. | pl_PL |
dc.references | A. Tuszyńska, Miejsce przy oknie, Warszawa 2003. | pl_PL |
dc.references | J. Tylus, Haiku, Kalisz 2004. | pl_PL |
dc.references | A. Żuławska-Umeda, Haiku, Warszawa 1983. | pl_PL |
dc.references | A. Żuławska-Umeda, Poezja starojapońska. Pieśni, Warszawa 1984. | pl_PL |
dc.references | Z. Alberowa, O sztuce Japonii, Warszawa 1983. | pl_PL |
dc.references | S. Cichowicz, Pozostaną same pale, „Literatura na Świecie” 1991, nr 6. | pl_PL |
dc.references | P.C. Hogan, The Mind and Its Stories. Narrative Universals and Human Emotion, Cambridge 2003. | pl_PL |
dc.references | J. Huizinga, Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, przeł. M. Kurecka, W. Wirpsza, Warszawa 1985. | pl_PL |
dc.references | B. Kita, Chadō. Herbata i zen, przeł. M. Gawlik, Łódź 1995. | pl_PL |
dc.references | I. Kordzińska-Nawrocka, Japońska miłość dworska, Warszawa 2005. | pl_PL |
dc.references | L. Koren, Wabi-sabi. For Artists. Designers Poets and Philosophers, Berkley 1994. | pl_PL |
dc.references | W. Kotański, Kilka uwag o środkach zdobniczych w starożytnej poezji japońskiej, „Przegląd Orientalistyczny” 1961, nr 2. | pl_PL |
dc.references | W. Kotański, Z czego śmieje się Japończyk?, „Przegląd Orientalistyczny” 1952, nr 4. | pl_PL |
dc.references | T. Kowalska, Haiku ze szkoły Matsuo Bashō, „Akant” 2001, nr 9. | pl_PL |
dc.references | L. Majdecki, Sztuka japońskich ogrodów, Wrocław 1986. | pl_PL |
dc.references | M. Melanowicz, Formy w literaturze japońskiej, Kraków 2003. | pl_PL |
dc.references | M. Melanowicz, Haiku XX wieku. Piewca kwiatów i ptaków: Takahama Kyoshi, „Japonica” 1995. | pl_PL |
dc.references | M. Melanowicz, Haikai, (hasło: Materiały do Słownika Rodzajów Literackich), „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 1972, t. XV, z. 2. | pl_PL |
dc.references | M. Melanowicz, Literatura japońska. Poezja XX w. Teatr XX w., Warszawa 1996. | pl_PL |
dc.references | P. Michałowski, Barokowe korzenie haiku (ostatnia przygoda Stanisława Grochowiaka), „Akcent” 1993, nr 4. | pl_PL |
dc.references | P. Michałowski, Miniatura poetycka, Szczecin 1999. | pl_PL |
dc.references | E. R. Miner, Comparative Poetics. An Intercultural Essay on Theories of Literature, Princeton-New Jersey 1990. | pl_PL |
dc.references | A. Olędzka-Frybesowa, Przeciw czemu protestują haiku, „Teksty Drugie” 1991, nr 2. | pl_PL |
dc.references | K.M. Opdahl, Emotion as Meaning. The Literary Case for How We Imagine, London 2002. | pl_PL |
dc.references | S. Pinker, How the Mind Works, New York 1997. | pl_PL |
dc.references | S. Piskor, W. Paźniewski, W poszukiwaniu siebie. Haiku, czyli poemat trzech linijek, „Poezja” 1975, nr 1. | pl_PL |
dc.references | K. Satō, Czy można przesadzić kwiat rzepaku? Japońskie haiku i ruch haiku na Za- chodzie, przeł. A. Szuba, „Literatura na Świecie” 1991, nr 1. | pl_PL |
dc.references | S. Sen, Smak herbaty, smak zen, przeł. M. Godyń, Łódź 1997. | pl_PL |
dc.references | H. Shirane, The Poetry of Matsuo Bashō. In Eastern Canons: Approaches to the Asian Classics, przeł. M. A. Conway, Cambridge 1990. | pl_PL |
dc.references | L. Sosnowski, Erotyka w sztuce japońskiej. Wywiad z Beatą Romanowicz, „Estetyka i Krytyka” 2002, nr 3. | pl_PL |
dc.references | D.T. Suzuki, Buddha of Infinite Light, Boston 1997. | pl_PL |
dc.references | D.T. Suzuki, Zen and Japanese Culture, Princeton 1973. | pl_PL |
dc.references | B. Szymańska, Haiku i literatura polska przełomu XIX i XX wieku. O estetycznej wartości nastroju, „Estetyka i Krytyka” 2002, nr 2. | pl_PL |
dc.references | B. Szymańska, Kultury i porównania, Kraków 2003. | pl_PL |
dc.references | A. Tchórzewski, Między pierwszym a drugim Poundem, „Poezja” 1975, nr 1. | pl_PL |
dc.references | A. Watts, Droga zen, przeł. S. Musielak, Poznań 2003. | pl_PL |
dc.references | Estetyka japońska. Antologia, red. K. Wilkoszewska, t. 1: Wymiary przestrzeni, Kraków 2001. | pl_PL |
dc.references | M. Zienkiewicz, Haiku – cały świat, minimum słów, 2010, http://www.ariari.org/ dopobrania/DUNIYA-4-LIPIEC-i-SIERPIE-2010.pdf [dostęp: 04.07.2013]. | pl_PL |
dc.contributor.authorEmail | mawiel@wp.pl | pl_PL |