Miasto do pokazania, miasto do obrony – Michele Sanmicheli i architektura pałacowa w XVI-wiecznej Weronie

Abstract

Artykuł poświęcony jest analizie architektury cywilnej Michele Sanmicheliego (1484–1559) w Weronie – mieście, z którym artysta był szczególnie związany i które stało się głównym polem jego działalności projektowej w późniejszych dekadach życia. Przedmiotem rozważań są cztery kluczowe realizacje pałacowe: Palazzo Canossa, Palazzo Pompei, Palazzo Bevilacqua oraz Palazzo Onori. Na ich przykładzie ukazano ewolucję języka formalnego Sanmicheliego – od klasycznego umiaru ku manierystycznej złożoności – oraz sposób, w jaki architekt adaptował formy antyczne do wymogów lokalnego mecenatu i urbanistycznych uwarunkowań Werony. Artykuł bada również relację między funkcją reprezentacyjną i symboliką dekoracyjną pałacowych fasad, a także rolę Sanmicheliego jako ogniwa łączącego renesansową tradycję z nowoczesnym myśleniem o mieście i architekturze. Praca uwzględnia także recepcję jego twórczości w kontekście lokalnym i ponadregionalnym.

This article explores the civic architecture of Michele Sanmicheli (1484–1559) in Verona, a city that became the central stage of his mature career. Focusing on four major palace projects – Palazzo Canossa, Palazzo Pompei, Palazzo Bevilacqua, and Palazzo Onori – the study traces the evolution of Sanmicheli’s architectural language from classical discipline to mannerist complexity. It highlights his ability to reinterpret antique forms within the local traditions of patronage and the spatial dynamics of Renaissance Verona. Special attention is given to the symbolic program of the façades and their representational function within the urban fabric. Sanmicheli emerges as a pivotal figure linking classical legacy with early modern approaches to architecture and city-making. The paper also reflects on his reception in both regional and transregional contexts.