On the Evolution and Problems of Defining General Pedagogy in Pedagogical Lexicography

Śliwerski, Bogusław

dc.contributor.author	Śliwerski, Bogusław
dc.date.accessioned	2025-07-08T14:21:22Z
dc.date.available	2025-07-08T14:21:22Z
dc.date.issued	2025-07-03
dc.identifier.uri	http://hdl.handle.net/11089/55891
dc.description.abstract	The article addresses the issue of the evolution of the status of pedagogy in the Polish context. Historically, the boundaries between general pedagogy and its subdisciplines, such as the theory of education, have become blurred, reflecting changes in research dynamics and socio-political transformations. After 1989, discussions on the identity and methodology of general pedagogy were replaced by broader debates on the identity of pedagogy as a discipline. The article highlights the challenges in analyzing contemporary and historical literature on general pedagogy, particularly in the context of hidden ideological influences or undisclosed worldviews of authors. General pedagogy, as a foundation for empirical and theoretical research, is aimed at understanding education. This knowledge contributes to identifying the relationship between scientific and everyday conceptualizations of education, especially in the context of systemic transformation and cultural changes. It thus calls for the revision and enhancement of the framework of general pedagogy to address contemporary challenges and developmental barriers effectively.	en
dc.description.abstract	Artykuł celuje w zagadnienie ewolucji statusu pedagogiki w kontekście polskim. Historycznie granice między pedagogiką ogólną a subdyscyplinami, takimi jak teoria wychowania, uległy zatarciu, co odzwierciedla zmiany w dynamice badań oraz transformacje społeczno-polityczne. Po 1989 roku dyskusje na temat tożsamości i metodologii pedagogiki ogólnej ustąpiły miejsca szerszym debatom o tożsamości pedagogiki jako dyscypliny. W artykule podkreślono trudności w analizie współczesnej i historycznej literatury poświęconej zagadnieniu pedagogiki ogólnej, zwłaszcza w kontekście ukrytych wpływów ideologicznych lub nieujawnionych światopoglądów autorów. Pedagogika ogólna, jako podstawa badań empirycznych i teoretycznych, ukierunkowana jest na poznanie wychowania. Wiedza ta przyczynia się do identyfikacji relacji między naukowym a potocznym pojmowaniem wychowania, szczególnie w kontekście transformacji systemowej i zmian kulturowych. Wnosi tym samym postulat rewizji i doskonalenia ram pedagogiki ogólnej, aby sprostać współczesnym wyzwaniom i barierom rozwojowym.	pl
dc.language.iso	en
dc.publisher	Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego	pl
dc.relation.ispartofseries	Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne;1	pl
dc.rights.uri	https://creativecommons.org/licenses/by/4.0
dc.subject	general pedagogy	en
dc.subject	educational theory	en
dc.subject	identity of the discipline	en
dc.subject	pedagogika ogólna	pl
dc.subject	teoria wychowania	pl
dc.subject	tożsamość dyscypliny	pl
dc.title	On the Evolution and Problems of Defining General Pedagogy in Pedagogical Lexicography	en
dc.title.alternative	O ewolucji i problemach definiowania pedagogiki ogólnej w leksykografii pedagogicznej	pl
dc.type	Article
dc.page.number	136-152
dc.contributor.authorAffiliation	University of Lodz	en
dc.identifier.eissn	2450-4491
dc.references	Balasiewicz A., Błaut R., Chojnacki W. (2014) Słownik pedagogiki pracy i organizacji, Pułtusk–Warszawa, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Akademickie Towarzystwo Edukacyjno-Naukowe „Atena”.	en
dc.references	Bogaj A. (ed.) (2001) Rozwój pedagogiki ogólnej. Inspiracje u ograniczenia kulturowe oraz poznawcze, Warszawa–Kielce, Akademia Świętokrzyska im. Jana Kochanowskiego w Kielcach.	en
dc.references	Chałas K., Maj A. (ed.) (2016) Encyklopedia aksjologii pedagogicznej, Radom, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne.	en
dc.references	Demel M. (1980) Wychowanie fizyczne (z uwzględnieniem wychowania zdrowotnego) in: Pedagogika. Podręcznik dla kandydatów na nauczycieli, B. Suchodolski (ed.), Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, pp. 583–619.	en
dc.references	Duraj-Nowakowa K. (1992) Teoria systemów a pedagogika, Kraków, Wydawnictwo Naukowe WSP.	en
dc.references	Duraj-Nowakowa K. (1997) Modelowanie systemowe w pedagogice, Kraków, Wydawnictwo Naukowe WSP.	en
dc.references	Duraj-Nowakowa K. (2005) Źródła podejść do pedagogiki, Kielce, Świętokrzyska Szkoła Wyższa.	en
dc.references	Folkierska A. (1983) Pytanie o pedagogikę, Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.	en
dc.references	Gnitecki J. (1989a) Koncepcja pedagogiki ogólnej, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego. Oddział w Poznaniu.	en
dc.references	Gnitecki J. (1989b) Zarys pedagogiki ogólnej, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego. Oddział w Poznaniu.	en
dc.references	Gnitecki J. (2006) Wprowadzenie do pedagogiki ogólnej, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego. Oddział w Poznaniu.	en
dc.references	Godlewski M., Krawcewicz S., Wujek T. (eds.) (1976) Pedagogika. Podręcznik akademicki, ed. 4, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.	en
dc.references	Górniewicz J. (1997) Kategorie pedagogiczne. Odpowiedzialność, podmiotowość, samorealizacja, tolerancja, twórczość, wyobraźnia, Olsztyn, Wyższa Szkoła Pedagogiczna.	en
dc.references	Goźlińska E. (1997) Słowniczek Nowych Terminów w Praktyce Szkolnej, Warszawa, Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli.	en
dc.references	Guziuk-Tkacz M., Siegień-Matyjewicz A. (2015) Leksykon pedagogiki międzykulturowej i etnopedagogiki, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.	en
dc.references	Guziuk-Tkacz M., Siegień-Matyjewicz A. (2016) Leksykon diagnostyki. Psychopedagogika, pedagogika transkulturowa, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.	en
dc.references	Hejnicka-Bezwińska T. (1989) W poszukiwaniu tożsamości pedagogiki. Świadomość teoretyczno-metodologiczna współczesnej pedagogiki polskiej (geneza i stan), Bydgoszcz, Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy.	en
dc.references	Hejnicka-Bezwińska T. (1994) Kryzys pedagogiki, czy kryzys pedagogów? in: Ewolucja tożsamości pedagogiki, H. Kwiatkowska (ed.), Warszawa, Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, pp. 153–164.	en
dc.references	Hejnicka-Bezwińska T. (1996) Zarys historii wychowania (1944–1989). Oświata i pedagogika pomiędzy dwoma kryzysami. Część IV, Kielce, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP Spółka z o.o.	en
dc.references	Hejnicka-Bezwińska T. (1997) Tożsamość pedagogiki. Od ortodoksji ku heterogeniczności, Warszawa, Wydawnictwo 69.	en
dc.references	Hejnicka-Bezwińska T. (2008) Pedagogika ogólna, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.	en
dc.references	Hejnicka-Bezwińska T. (ed.) (1995) Tradycja – Teraźniejszość – Nowe wyzwania, Bydgoszcz, Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy.	en
dc.references	Hessen S. (1931) Podstawy pedagogiki. Z rękopisu drugiego wydania oryginału rosyjskiego przełożył i bibliografią polską uzupełnił Adam Zieleńczyk, Warszawa, nakładem „Naszej Księgarni”, Spółki Akcyjnej Związku Nauczycielstwa Polskiego.	en
dc.references	Jagieła J. (2012) Słownik analizy transakcyjnej, Częstochowa, Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie.	en
dc.references	Jaworska T., Leppert R. (eds.) (1996) Wprowadzenie do pedagogiki. Wybór tekstów, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.	en
dc.references	Karbowniczek J. (ed.) (2014) Mały leksykon pedagoga wczesnoszkolnego, Warszawa, Instytut Wydawniczy Erica.	en
dc.references	Karbowniczek J. (2014) Wstęp in: Mały leksykon pedagoga wczesnoszkolnego, J. Karbowniczek (ed.), Warszawa, Instytut Wydawniczy Erica, pp. 3–4.	en
dc.references	Kierski F. (ed.) (1925) Podręczna Encyklopedja Pedagogiczna, vol. 2, N-Ż: wraz z dodatkiem i dwoma indeksami, Lwów–Warszawa, Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych.	en
dc.references	Koczniewska-Zagórska L., Nowacki T., Wiatrowski Z. (eds.) (1986) Słownik pedagogiki pracy, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.	en
dc.references	Kotłowski K. (1964) Podstawowe prawidłowości pedagogiki, Wrocław–Warszawa–Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.	en
dc.references	Kotłowski K. (1976) Rzecz o wychowaniu patriotycznym, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.	en
dc.references	Krzysztoszek Z. (1968) Pedagogika. Zarys podręcznikowy dla studium nauczycielskiego, Warszawa, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.	en
dc.references	Kukołowicz T., Nowak M. (eds.) (1997) Pedagogika ogólna. Problemy aksjologiczne, Lublin, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Wydział Nauk Społecznych.	en
dc.references	Kulczyński L. (1911) Ogólne zasady pedagogiki. Przedruk artykułu Encyklopedyi Wychowawczej Warszawskiej – z małemi poprawkami, Kraków, nakładem Autora.	en
dc.references	Kunowski S. (1981) Podstawy współczesnej pedagogiki, Łódź, Wydawnictwo Salezjańskie.	en
dc.references	Kunowski S. (2000) Problematyka współczesnych systemów wychowania, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.	en
dc.references	Kupisiewicz C. (2012) Z dziejów teorii i praktyki wychowania. Podręcznik akademicki, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.	en
dc.references	Kupisiewicz C., Kupisiewicz M. (2009) Słownik pedagogiczny, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.	en
dc.references	Kupisiewicz M. (2013) Słownik pedagogiki specjalnej, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.	en
dc.references	Kwaśnica R. (1987) Dwie racjonalności. Od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej, Wrocław, Instytut Kształcenia Nauczycieli.	en
dc.references	Kwiatkowska H. (ed.) (1994) Ewolucja tożsamości pedagogiki, Warszawa, Polskie Towarzystwo Pedagogiczne.	en
dc.references	Lalak D., Pilch T. (eds.) (1999) Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.	en
dc.references	Maciarz A. (2005) Mały leksykon pedagoga specjalnego, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.	en
dc.references	Marek Z., Walulik A. (eds.) (2020) Pedagogika religii, Kraków, Wydawnictwo Akademii Ignatianum w Krakowie.	en
dc.references	Męczkowska A. (2006) Podmiot i pedagogika. Od oświeceniowej utopii ku pokrytycznej dekonstrukcji, Wrocław, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu.	en
dc.references	Milerski B., Śliwerski B. (2000) Leksykon PWN – Pedagogika, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.	en
dc.references	Muszyński H. (1967) Podstawy wychowania społeczno-moralnego, Warszawa, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.	en
dc.references	Muszyński H. (1977) Zarys teorii wychowania, ed. 2, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.	en
dc.references	Mysłakowski Z. (1935) Pedagogika ogólna in: Encyklopedja wychowania, S. Łempicki, W. Gottlieb, B. Suchodolski, J. Włodarski (eds.), vol. 1, Wychowanie, Warszawa, Wydawnictwo „Naszej Księgarni” Związku Nauczycielstwa Polskiego, pp. 701–785.	en
dc.references	Mysłakowski Z. (1964) Wychowanie człowieka w zmiennej społeczności. Studia z filozofii wychowania, Warszawa, Spółdzielnia Wydawniczo-Handlowa „Książka i Wiedza”.	en
dc.references	Mysłakowski Z. (1970) Proces kształcenia i jego wyznaczniki, Warszawa, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.	en
dc.references	Niesiołowski A. (2017) Zarys pedagogiki ogólnej. Rękopisy z oflagu, J. Kostkiewicz (ed.), Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.	en
dc.references	Nowacki T. W., Korabiowska-Nowacka K., Baraniak B. (2005) Nowy słownik pedagogiki pracy, Warszawa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP.	en
dc.references	Nowak M. (1999) Podstawy pedagogiki otwartej. Ujęcie dynamiczne w inspiracji chrześcijańskiej, Lublin, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.	en
dc.references	Okoń W. (1975) Słownik pedagogiczny, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.	en
dc.references	Okoń W. (1981) Słownik pedagogiczny, ed. 2, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.	en
dc.references	Okoń W. (1992) Słownik pedagogiczny, ed. 5, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.	en
dc.references	Okoń W. (1996) Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.	en
dc.references	Okoń W. (2004) Nowy słownik pedagogiczny, ed. 4, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.	en
dc.references	Palka S. (1999) Pedagogika w stanie tworzenia, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.	en
dc.references	Palka S. (2003) Pedagogika w stanie tworzenia: kontynuacje, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.	en
dc.references	Palka S. (2018) Wiązanie podejść metodologicznych w pedagogice teoretyczno-praktycznej, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.	en
dc.references	Piotrowski P. (2012) W poszukiwaniu rozumu pedagogicznego. Wybrane zagadnienia metapedagogiki, Olsztyn, Centrum Badań Społecznych UWM, Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.	en
dc.references	Piotrowski P. (2019) Sytuacja wychowawcza w ujęciu metapedagogicznym. Zarys ontologii wychowania, Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.	en
dc.references	Pluta A. (1996) Pedagogika ogólna jako humanistyczna autorefleksja edukacji i jej kultury. Teoretyczno-metodyczne myśli przewodnie do użytku nauczycieli akademickich i studentów pedagogiki, Częstochowa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie.	en
dc.references	Pluta A. (ed.) (1997) Pedagogika ogólna a filozofia nauki. Wybrane problemy poznawcze i konteksty dydaktyczne, Częstochowa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie.	en
dc.references	Podoleński S. (1921) Podręcznik pedagogiczny. Wskazówki dla rodziców i wychowawców, Kraków, nakładem Wydawnictwa Księży Jezuitów.	en
dc.references	Pomykało W. (ed.) (1993) Encyklopedia pedagogiczna, ed. 1, Warszawa, Fundacja Innowacja.	en
dc.references	Rogowski C. (ed.) (2007) Leksykon pedagogiki religii, Warszawa, Verbinum Wydawnictwo Księży Werbistów.	en
dc.references	Ryk A. (2012) W poszukiwaniu pedagogicznego Arché. Zarys systemów pedagogicznych, Kraków, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.	en
dc.references	Schulz R. (2003) Wykłady z pedagogiki ogólnej, vol. 1. Perspektywy światopoglądowe w wychowaniu, Wydawnictwo Naukowe UMK.	en
dc.references	Schulz R. (2007) Wykłady z pedagogiki ogólnej, vol. 2. O integralną wizję człowieka i jego rozwoju, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK.	en
dc.references	Schulz R. (2009) Wykłady z pedagogiki ogólnej, vol. 3. Logos edukacji, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK.	en
dc.references	Schulz R. (2016) Szkice z pedagogiki ogólnej, Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.	en
dc.references	Schulz R. (2018) Edusfera jako holistyczna kategoria pedagogiki ogólnej, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.	en
dc.references	Schulz R. (2020) Całość i struktura jako kategorie systemowego oglądu edukacji, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.	en
dc.references	Seredyński W. (1868) Pedagogia Polska, Lwów, nakładem Karola Wilda w Poznaniu u M. Leigebera.	en
dc.references	Siegień-Matyjewicz A. J., Guziuk-Tkacz M. (2012) Leksykon terminów metodologicznych. Nauki pedagogiczne i pokrewne, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.	en
dc.references	Sośnicki K. (1946) Pedagogika ogólna, Inowrocław, Librarium.	en
dc.references	Sośnicki K. (1949) Pedagogika ogólna, Toruń, Księgarnia Naukowa T. Szczęsny i S-ka.	en
dc.references	Suchodolski B. (ed.) (1957) Podstawy pedagogiki, Warszawa, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.	en
dc.references	Suchodolski B. (ed.) (1980) Pedagogika. Podręcznik dla kandydatów na nauczycieli, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.	en
dc.references	Szulakiewicz W. (2000) Historia oświaty i wychowania w Polsce 1918–1939. Studium historiograficzne, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK.	en
dc.references	Sztobryn S. (2000) Polskie badania nad myślą pedagogiczną w latach 1900–1939 w świetle czasopiśmiennictwa. Ujęcie metahistoryczne, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.	en
dc.references	Śliwerski B. (2009) Współczesna myśl pedagogiczna. Znaczenia. Klasyfikacje. Badania, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.	en
dc.references	Śliwerski B. (2010) Teoretyczne i empiryczne podstawy samowychowania, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.	en
dc.references	Śliwerski B. (2012) Pedagogika ogólna. Podstawowe prawidłowości, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.	en
dc.references	Śliwerski B. (2019) Teorie wychowania in: Pedagogika. Podręcznik akademicki, Z. Kwieciński, B. Śliwerski (eds.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, pp. 203–243.	en
dc.references	Śliwerski B. (2020) Pedagogika holistyczna. Studium z perspektywy metanauk społecznych, Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.	en
dc.references	Śliwerski B. (2024) Meta-theory vs. Meta-theories of Education, Studia z Teorii Wychowania, vol. 15, no. 3(48), pp. 7–25, https://doi.org/10.5604/01.3001.0054.7883.	en
dc.references	Witkowski L. (2007a) Edukacja i humanistyka. Nowe (kon)teksty dla nowoczesnych nauczycieli, vol. 2, Warszawa, Instytut Badań Edukacyjnych.	en
dc.references	Witkowski L. (2007b) Między pedagogiką, filozofią i kulturą. Studia, eseje, szkice, vol. 3, Warszawa, Instytut Badań Edukacyjnych.	en
dc.references	Witkowski L. (2009) Wyzwania autorytetu (przechadzki krytyczne w poszukiwaniu dyskursu dla teorii), Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.	en
dc.references	Witkowski L. (2013) Przełom dwoistości w pedagogice polskiej. Historia. Teoria. Krytyka, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.	en
dc.references	Witkowski L. (2018) Humanistyka stosowana. Wirtuozeria, pasje, inicjacje. Profesje społeczne versus ekologia kultury, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.	en
dc.references	Wojciechowski K. (ed.) (1986) Encyklopedia oświaty i kultury dorosłych, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich.	en
dc.references	Wojnar I. (1980) Wychowanie estetyczne in: Pedagogika. Podręcznik dla kandydatów na nauczycieli, B. Suchodolski (ed.), Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, pp. 497–574.	en
dc.references	Wołoszyn S. (1964) Dzieje wychowania i myśli pedagogicznej w zarysie, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.	en
dc.references	Zarzecki L. (1922) Wstęp do pedagogiki, Lwów–Warszawa, Zjednoczone Zakłady Kartograficzne i Wydawnicze „Książnica-Atlas”.	en
dc.contributor.authorEmail	boguslawsliwerski@gmail.com
dc.identifier.doi	10.18778/2450-4491.20.12
dc.relation.volume	20

Pliki tej pozycji

Nazwa:: 136-152_Sliwerski.pdf
Rozmiar:: 377.9KB
Format:: PDF

Oglądaj/Otwórz

Pozycja umieszczona jest w następujących kolekcjach

Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne 2025, Tom 20, Numer 1 [14]

Pokaż uproszczony rekord

Poza zaznaczonymi wyjątkami, licencja tej pozycji opisana jest jako https://creativecommons.org/licenses/by/4.0