Unijny system pomocy państwa w obliczu kryzysów

Abstract

Celem niniejszej rozprawy jest zbadanie struktury i ewolucji instrumentów pomocy publicznej w trakcie trzech przełomowych precedensów: kryzysu finansowego z 2008 r., wybuchu pandemii COVID-19 w 2020 r. i eskalacji rosyjskiej agresji militarnej na Ukrainę w 2022 r. Rozprawa doktorska krytycznie ocenia zatem funkcjonowanie unijnego systemu pomocy publicznej w sytuacjach współczesnych kryzysów systemowych, w szczególności poprzez analizę odpowiednich przepisów, stosowania aktów prawa miękkiego i orzecznictwa. Pomoc publiczna jest zasadniczo zabroniona w systemie prawnym UE. Jednak w okolicznościach określonych w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwanym dalej TFUE) Komisja Europejska (zwana dalej KE lub Komisją) jest uprawniona do kontrolowania i regulowania zasad udzielania pomocy publicznej. W czasach kryzysu WE może ustanowić specjalne przepisy dotyczące instrumentów pomocy państwa, umożliwiając państwom członkowskim interwencję w celu wsparcia dotkniętych podmiotów gospodarczych, zapewniając jednocześnie równe warunki działania na rynku wewnętrznym, zapobiegając marnotrawieniu dotacji lub nadmiernemu dotowaniu przez poszczególne państwa członkowskie UE. W tym kontekście każdy z badanych kryzysów, który miał znaczący wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego UE, może stanowić punkt zwrotny w rozwoju i kształtowaniu unijnego systemu prawa pomocy państwa.

The aim of this dissertation is to examine the structure and evolution of state aid instruments during three landmark precedents: the financial crisis of 2008, the outbreak of the COVID-19 pandemic in 2020 and the escalation of the Russian military aggression against Ukraine in 2022. The dissertation therefore critically assesses the functioning of the EU state aid system in contemporary systemic crises, in particular by analysing the relevant provisions, the application of soft law and case law. State aid is generally prohibited in the EU legal system. However, in the circumstances specified in the Treaty on the Functioning of the European Union (hereinafter referred to as the TFEU), the European Commission (hereinafter referred to as the EC or the Commission) is entitled to control and regulate state aid rules. In times of crisis, the EC can establish special rules on state aid instruments, enabling Member States to intervene in order to support affected economic operators, while ensuring a level playing field in the internal market, preventing wasteful subsidies or over-subsidies by individual EU Member States. In this context, each of the crises examined that had a significant impact on the functioning of the EU internal market may constitute a turning point in the development and shaping of the EU state aid law system.