Prawne aspekty ochrony dziedzictwa kulturowego w obliczu wojny

Abstract

The aim of this article is to examine the origins and formation of provisions for the protection of cultural heritage in the event of armed conflict in international law. The effect of war and occupation was the irreversible destruction or depletion of the resources of tangible as well as intangible cultural heritage over the centuries. In the 20th century, particularly after the experience of the World War II, the international legislator attempted to counter these phenomena. The issues of the protection of cultural heritage in the event of armed conflicts remain topical; moreover, new threats are now emerging, e.g., terrorist activities, cyber activities. Therefore, legal regulations are being enacted both at the national and international level, the essence of which is to secure cultural property as fully as possible in the event of war and other crisis situations. The legal considerations carried out have made it possible to identify potential threats to cultural heritage resulting from legislative shortcomings. Conclusions and postulates were also formulated concerning the establishment, application, and enforcement, including by the International Criminal Court, of the existing legislation in the analysed scope.

Przedmiotem niniejszego artykułu jest przedstawienie genezy i kształtowania się przepisów dotyczących ochrony dziedzictwa kulturowego na wypadek konfliktu zbrojnego w prawie międzynarodowym. Skutkiem wojny i okupacji było dokonujące się na przestrzeni wieków nieodwracalne zniszczenie lub uszczuplenie zasobów materialnego, jak i niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Prawodawca międzynarodowy podjął próbę przeciwdziałania tym zjawiskom w XX w., w szczególności po doświadczeniach II wojny światowej. Zagadnienia ochrony dziedzictwa kulturowego na wypadek konfliktów zbrojnych pozostają aktualne, co więcej obecnie pojawiają się nowe zagrożenia, np. działania terrorystyczne, cyber działania. Konsekwencją tego są uchwalane zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym regulacje prawne, których istotą jest jak najpełniejsze zabezpieczenie dóbr kultury na wypadek wojny i innych sytuacji kryzysowych. Przeprowadzone rozważania prawne pozwoliły na zidentyfikowanie potencjalnych zagrożeń dla dziedzictwa kulturowego wynikających z niedostatków legislacyjnych. Sformułowano także wnioski i postulaty dotyczące stanowienia, stosowania oraz egzekwowania, w tym przez Międzynarodowy Trybunał Karny, obowiązujących przepisów w analizowanym zakresie.