„Złe kobiety” (czarownice, dzieciobójczynie, stręczycielki, podpalaczki) w wybranych większych miastach Korony w XVI–XVIII w. Wprowadzenie w problematykę

Abstract

The article is devoted to the characteristics of the group of women who were tried by city courts in the 16th–18th centuries for infanticide, pimping, witchcraft and arson. In the light of the legal codes of the time, these were all serious crimes punishable by high penalties.Based on legal sources and court records, a number of cases of these crimes, committed primarily by women from poorer social classes, are discussed. Among them were peasants, representatives of the urban social margin, domestic servants, and sometimes also crafts- women. Most often, during the trials, they admitted to the charges brought against them and, depending on the severity of the court and the circumstances of the crime, they were sentenced to various punishments. Many female infanticides were executed by burying them alive or beheading them, while arsonists and some alleged witches were burned. Of course, there were also lighter punishments (flogging, expulsion from a given city) and acquittals. In the eyes of judges and a large part of the urban community, the accused women were considered bad women who deserved the punishment they deserved. This opinion was not changed by the fact that the services of many prostitutes or alleged witches had been used frequently before.

Artykuł poświęcony jest charakterystyce zbiorowości kobiet, które w XVI–XVIII w. sądzone były przez miejskie sądy za dzieciobójstwo, stręczycielstwo, uprawianie czarów oraz podpalenie. W świetle ówczesnych kodeksów prawnych były to ciężkie przestępstwa zagrożone wysokimi karami.W oparciu o źródła prawne oraz księgi sądowe omówiono szereg przypadków tych występków, których dopuszczały się przede wszystkim kobiety pochodzące z uboższych warstw społecznych. Były wśród nich chłopki, przedstawicielki miejskiego marginesu społecznego, służące domowe, czasami także rękodzielniczki. Najczęściej w trakcie procesów przyznawały się one do stawianych im zarzutów i w zależności od surowości sądu oraz okoliczności popełnienia przestępstwa były skazywane na rozmaite kary. Wiele dzieciobójczyń stracono, zakopując je żywcem lub ścinając, zaś podpalaczki i część domniemanych czarownic – spalono. Zdarzały się oczywiście również lżejsze kary (chłosta, wypędzenie z danego miasta), a także uniewinnienia. W oczach sędziów i dużej części miejskiej społeczności oskarżone niewiasty uchodziły za kobiety złe, którym należała się zasłużona kara. Opinii tej nie zmieniał fakt, że z usług wielu rajfurek czy domniemanych wiedźm wcześniej często korzystano.