„Uczciwa kobieta” jako patronka zabójcy kochanki. Przyczynek do roli kobiet w sądownictwie na Podlasiu w pierwszej połowie XVII wieku

Abstract

The article presents the case of conscious disregard of social norms and interference in the course of the court process by Zofia Gorzkowska from Sędziejewice, wife of the deputy judge of Brzeg Gorzkowski, coat of arms Tarnawa. Who dared to quarrel with the Lithuanian field hetman Krzysztof Radziwiłł and turned out to be an equal partner of the attorneys and lawyers employed by Radziwiłł in the court fight to punish Jan Głazowski, son of Radziwiłł’s staroste in Orla in Podlasie, for embezzlement and ordering the brutal murder of his plebeian lover. The profiles of the protagonists, a description of the murder, the course of the trial, the attitude of the Lithuanian magnate towards the crime and his demands for punishing the perpetrator were presented. The author’s intention was to draw attention to the behind-the-scenes role of women in the justice system in the former Polish-Lithuanian Commonwealth and the differentiation of punishment for criminal offenses depending on the social position of the victims.

W artykule przedstawiono sprawę świadomego lekceważenia normy społecznej oraz ingerencję w przebieg procesu sądowego przez Zofię z Sędziejewic Gorzkowską, żonę podsędka brzeskiego Gorzkowskiego herbu Tarnawa, która odważyła się zadrzeć z hetmanem polnym litewskim Krzysztofem Radziwiłłem i okazała się równorzędną partnerką zatrudnianych przez Radziwiłła pełnomocników i prawników w walce sądowej o ukaranie Jana Głazowskiego, syna starosty radziwiłłowskiego w Orli na Podlasiu, za defraudację i zlecenie brutalnego morderstwa kochanki-plebejuszki. Przedstawiono sylwetki protagonistów, opis morderstwa, przebieg procesu sądowego, postawę litewskiego magnata wobec przestępstwa i jego postulaty ukarania sprawcy. Intencją autorki było zwrócenie uwagi na zakulisową rolę kobiet w wymiarze sprawiedliwości w dawnej Rzeczypospolitej oraz zróżnicowanie kary za przestępstwa kryminalne w zależności od pozycji społecznej ofiar.