Zdekonstruować króla pikowego. Recenzja książki: Emilia Kledzik, Perspektywa poety. Cyganologia Jerzego Ficowskiego, Poznań 2023

Abstract

The author reviews Emilia Kledzik’s book titled Perspektywa poety. Cyganologia Jerzego Ficowskiego [A poet’s perspective. Gypsyology by Jerzy Ficowski] as an item dedicated to the person of the poet, against the background of the reception of his work to date. It is interesting to see the choice of the subject of the monograph concerning a previously uncommented part of Ficowski’s literary output including, to a not inconsiderable extent, texts which are non-literary at least by design. The author of the review notes the extent of the researcher’s queries and the contexts she cites, the dissertation’s detached language, meticulous documentation and interdisciplinary nature, as well as the anti-discriminatory assumptions of her book (also in view of the anti-discriminatory assumptions of Ficowski’s own project and activities). Using the tools of both imagology and postcolonial criticism, the researcher detects a unique “construct of Gypsyness” in the pro-Gypsy writings of the author of Pod berłem króla pikowego [Under the Sceptre of the King of Spades]. This observation, along with demonstrating the historical character of gypsiology by analysing the conditions in which these writings were created, is aimed at renewing the Polish state of Romani studies. The author of the review also addresses the ambivalence evoked by the clash between the attitude of the author who affirms the richness of different cultures and takes the side of persecuted minorities with the results of the analysis of his texts, in which new theories make it possible to see the effects of excessive attachment to one’s own construct, and the question of the migration of these and other objections into wider circulation. Emilia Kledzik’s interpretations foster discussion and enliven the reception of the author of Cyganie na polskich drogach [Gypsies on Polish Roads] in a non-obvious way.

Autorka recenzuje książkę Emilii Kledzik Perspektywa poety. Cyganologia Jerzego Ficowskiego z perspektywy „ficologicznej”, tzn. jako pozycję poświęconą osobie poety, na tle dotychczasowej recepcji jego twórczości. Interesujący jest już wybór jako tematu monografii niekomentowanej wcześniej części dorobku Ficowskiego, który obejmuje też w niemałym stopniu teksty przynajmniej z założenia nieliterackie. Autorka recenzji zwraca uwagę na rozległość kwerend badaczki i przywoływanych przez nią kontekstów, chłodny język rozprawy, drobiazgowe udokumentowanie i interdyscyplinarny charakter, a także na antydyskryminacyjne założenia jej książki (również wobec antydyskryminacyjnych założeń projektu i działań samego Ficowskiego). Przy użyciu narzędzi imagologii i krytyki postkolonialnej badaczka wykrywa w procygańskich pismach autora Pod berłem króla pikowego jego własny „konstrukt cygańskości”. Spostrzeżenie to, podobnie jak wykazywanie historycznego charakteru cyganologii poprzez analizę uwarunkowań, w jakich pisma te powstawały, ma na celu odnowę polskiego stanu badań romologicznych. Autorka recenzji odnosi się także do ambiwalencji, jaką wywołuje zderzenie postawy twórcy afirmującego bogactwo różnych kultur i stającego po stronie prześladowanych mniejszości z wynikami analizy jego tekstów, w których nowe teorie pozwalają zobaczyć efekty zbytniego przywiązania do własnego konstruktu. Zasygnalizowana zostaje także kwestia konsekwencji transferu tych i innych zarzutów do szerszego obiegu. Odczytania Emilii Kledzik sprzyjają dyskusji i w nieoczywisty sposób ożywiają recepcję autora Cyganów na polskich drogach.