Haft krzczonowski – specyfika, użycie i współczesne zagrożenia

Abstract

Fabric decoration is one of the oldest artistic traditions belonging to man. In addition to dyeing and combining fabrics to create clothing or other utility forms, people decorated material with embroidery. Polish folk art is characterized by extraordinary regional diversity. The text addresses the issue of the use of Krzczonów embroideries, their forms, and threats resulting from socio-cultural changes. Their history is inextricably linked to the costume of the inhabitants of Krzczonów and the surrounding area, which is also the subject of analysis. The uniqueness of this element of cultural heritage and its high recognizability are worthy of attention and further research. The still great vitality of this group of folk embroideries gives rise to cultural and social phenomena related, for example, to the use of new media to adapt folk patterns to current realities. The author analyzes existing sources, and also draws on many years of observations of communities in which this type of embroidery is still used today, and on his own artistic practice, which supplements theoretical knowledge.

Zdobienie tkanin jest jedną z najstarszych tradycji artystycznych przynależnych człowiekowi. Oprócz barwienia i łączenia tkanin, by stworzyć ubranie czy inną formę użytkową, jak najbardziej wymyślą, ludzie zdobili materiał haftami. W polskiej sztuce ludowej posiadamy niezwykłe zróżnicowanie regionalne. W tekście poruszona zostaje problematyka użycia haftów krzczonowskich, ich form, a także zagrożeń wynikających z przemian społeczno-kulturowych. Ich historia jest nierozerwalnie związana ze strojem mieszkańców Krzczonowa i okolic, co także jest tematem analiz. Niezwykłość tego elementu dziedzictwa kulturowego i jego duża rozpoznawalność warte są uwagi i prowadzenia dalszych badań. Wciąż duża żywotność tej grupy haftów ludowych powoduje powstanie zjawisk kulturowych i społecznych związanych np. z wykorzystaniem nowych mediów do adaptacji wzorów ludowych do obecnych realiów. Autor analizuje źródła zastane, bazuje także na wieloletniej obserwacji społeczności, w których ten rodzaj haftu do dziś jest użytkowany, oraz na uzupełniającej wiedzę teoretyczną własnej praktyce artystycznej.