Ekran pod strzechą. Specyfika oraz estetyka ograniczonej modernizacji i mediatyzacji podhalańskich domostw na podstawie "Zapisu socjologicznego" Zofii Rydet

Abstract

In this article, the thesis regarding the change in the functions and symbolism of homes affected by the information revolution, proposed by media philosopher Vilém Flusser in his 1990 essay “On Future Architecture” is juxtaposed with photographs by Zofia Rydet from the series Zapis socjologiczny. The text analyzes the photographs of residents and their households in the Podhale region of Polish villages from 1978 to 1990, serving as a document illustrating the ongoing transition from home being understood as a haven, enabling introspection into oneself and the immediate surroundings, to home as a place facilitating observation (and interaction with) the expanded image of the world presented by the media. The study delves into the aesthetics of the photographed households combining folk sensibility, products of an industrialized economy, and cultural “DIYs.” In this manner, Zapis socjologiczny reveals the significance of the change advocated by the media philosopher in shifting the way we think about homes towards considering them as critical points in the social network of information exchange and relationship-building.

W niniejszym artykule teza o zmianie funkcji i symboliki domów pod wpływem rewolucji informacyjnej, jaką zaproponował w 1990 r. filozof mediów Vilém Flusser w eseju Architektura przyszłości, zostaje skonfrontowana z fotografiami autorstwa Zofii Rydet z cyklu Zapis socjologiczny. W tekście analizowane są – stanowiące najliczniejszy zbiór – fotografie mieszkańców i domostw podhalańskich wsi z lat 1978–1990, jako dokument ukazujący przebiegający w nich proces przejścia od domu rozumianego jako schronienie umożliwiające spojrzenie w głąb siebie i na najbliższą okolicę, do domu jako miejsca umożliwiającego obserwację i interakcję z rozszerzonym obrazem świata prezentowanym przez media. W pracy analizowana jest estetyka fotografowanych domostw, w których w specyficzny sposób łączy się ludowa wrażliwość estetyczna, produkty uprzemysłowionej gospodarki i kulturowe „samoróbki”. W ten sposób Zapis socjologiczny ujawnia doniosłość zmiany postulowanej przez filozofa mediów o nowym sposobie myślenia o domach w kierunku myślenia o nich jako o krytycznych punktach w społecznej sieci wymiany informacji i budowani a relacji.