Narracje tożsamościowe w kinie krajów bałtyckich

Abstract

Ta rozprawa doktorska bada kinematografie Litwy, Łotwy i Estonii przez pryzmat „filmowych narracji tożsamościowych”, koncepcji opracowanej przez autora. Głównym celem pracy jest wykazanie, jak ta koncepcja może być stosowana do analizy przemysłów filmowych krajów bałtyckich od momentu ich re-instytucjonalizacji i filmów, które powstały w takich warunkach. Badania mają charakter interdyscyplinarny, korzystają z różnych dziedzin humanistyki, w szczególności z teorii narracji, badań nad pamięcią i metod filmoznawczych. Podstawą teoretyczną jest połączenie hermeneutycznego podejścia Paula Ricoeura, metahistorycznych rozważań Haydena White’a oraz pojęć narratologicznych Mieke Bal i Roberta Birkholca. Metodologia pracy uwzględnia teorie z zakresu badań nad pamięcią, zwłaszcza Jana i Aleidy Assmannów oraz Astrid Erll, a także wzbogacona jest o metodykę badań filmowych, taką jak neoformalna analiza Davida Bordwella. Rozprawa bada, jak narracje filmowe konstruują tożsamości zbiorowe i indywidualne, w tym w kontekście perspektywy postkolonialnej. Analizowane są także aspekty instytucjonalne przemysłów filmowych krajów bałtyckich w oparciu m.in. o dane z instytutów filmowych tych państw. Praca składa się z trzech rozdziałów: pierwszy przedstawia ramy metodologiczne; drugi zagłębia się w instytucjonalne profile oraz praktyki kształtujące pamięć w kinematografiach krajów bałtyckich; trzeci zawiera analizy ponad trzydziestu filmów, ilustrując koncepcję filmowych narracji tożsamościowych. Wnioski potwierdzają zastosowanie zaproponowanej metodologii i jej skuteczność w analizie filmowych narracji historycznych.

This doctoral dissertation explores the cinematographies of Lithuania, Latvia, and Estonia through the lens of "film identity narratives," a concept developed by the author. Its primary objective is to demonstrate how this concept can be applied to analyze Baltic film industries since their re-institutionalization and film which were produced under such conditions. The research is interdisciplinary, drawing from various humanities fields, particularly narrative theory, memory studies, and film studies. The theoretical foundation combines Paul Ricoeur's hermeneutic approach, Hayden White's historiophotical views, and narratology concepts from Mieke Bal and Robert Birkholc.

The methodology includes theories from memory studies, especially those of Jan and Aleida Assmann, and Astrid Erll, and is enriched by film studies methods such as David Bordwell's neoformal analysis. The dissertation examines how film narratives construct collective and individual identities, especially in the context of postcolonial perspectives. It also analyzes the institutional aspects of the Baltic film industries, using data from the region's film institutes. The work consists of three chapters: the first outlines the methodological framework; the second delves into the institutional profiles and memory-forming practices of the Baltic film industries, particularly their role in centenary celebrations; and the third offers in-depth analyses of over thirty films, illustrating the concept of identity narratives. The conclusion confirms the applicability of the proposed methodology and its effectiveness in analyzing historical film narratives.