Wzór zachowania matki – transgresja i transmisja pokoleniowa wzorów w doświadczeniach biograficznych byłych wychowanek placówek resocjalizacyjnych

Abstract

The article describes the patterns of maternal behavior and the processes which these patterns underwent in subsequent generations from the perspective of former female residents of juvenile rehabilitation centers. These women successfully completed the rehabilitation process. The theoretical analysis was based on the theory of symbolic violence by Pierre Bourdieu and Jean-Claude Passeron, and the concept of the transgressive person by Józef Kozielecki. The main research problem was presented in the following question: What kind of pattern of maternal behavior was formed in former pupils of rehabilitation centers in their family of origin, and what processes did it undergo in the next generation, from the perspective of their individual biographical experiences? The study used the biographical method, while the technique of data collection were autobiographical narrative interviews. Based on the analysis of the material obtained, patterns of maternal behavior were identified for which the welfare of the child was or was not important. In the next step, the processes to which these patterns were subjected in the nuclear family were analyzed. The main conclusion drawn from the study is that behavioral patterns in which the child’s welfare is important, as acquired in the family of origin, and later learned and internalized, are reproduced in nuclear families (these patterns are also subject to dispersion). However, the pattern of maternal behavior uninterested in the child’s welfare, as deviating from the social standards, norms and perceptions of the general population is rejected and, as a result of transgression, triggers behaviors opposite to the original pattern.

Artykuł poświęcony jest wzorom zachowania matki i procesom, jakim te wzory podlegają w kolejnych pokoleniach, z perspektywy byłych wychowanek placówek resocjalizacyjnych, które pozytywnie przeszły proces resocjalizacji. Podstawą teoretyczną analiz uczyniono teorię przemocy symbolicznej Pierre’a Bourdieu i Jeana-Claude’a Passerona oraz koncepcję człowieka transgresyjnego Józefa Kozieleckiego. Główny problem badawczy ujęto w postaci pytania: Jaki wzór zachowania matki ukształtował się u byłych wychowanek placówek resocjalizacyjnych w rodzinie pochodzenia i jakim procesom podlegał w kolejnym pokoleniu w perspektywie ich indywidualnych doświadczeń biograficznych? W badaniu wykorzystano metodę biograficzną, natomiast techniką pozyskiwania danych uczyniono autobiograficzny wywiad narracyjny. W oparciu o analizę uzyskanego materiału wyłoniono wzory zachowania matki, dla których dobro dziecka było ważne lub nie i przeanalizowano procesy, jakim te wzory podlegały w rodzinie nuklearnej. Podstawowy wniosek wysunięty z przeprowadzonego badania stanowi to, że wzory zachowania, w których dobro dziecka jest ważne, jako nabyte w rodzinie pochodzenia, wyuczone i zinterioryzowane, są reprodukowane w rodzinach nuklearnych (wzory te podlegają również dyspersji). Jednak wzór zachowania matki „niezainteresowanej” dobrem dziecka, jako odbiegający od standardów społecznych, norm i wyobrażeń ogółu populacji, zostaje odrzucony i w wyniku transgresji uruchamia zachowania przeciwstawne do tych wynikających ze wzoru pierwotnego.