Polityka wschodnia Polski: tradycje prometejskie i wyzwania współczesności w ramach Grupy Wyszehradzkiej

Abstract

The article presents an analysis of the main assumptions and concepts of Poland’s eastern policy, as well as their evolution over the course of the 20th and early 21st centuries, taking into account the impact of the establishment of the Visegrad Group. The author shows the geopolitical determinants of the formation of eastern policy after 1918 in the Second Republic and analyses how this policy was influenced by the internal political situation in the country and the changes in the life of the countries of Central and Eastern Europe. She emphasizes the great role of Józef Piłsudski and the Promethean movement inspired by the Marshal in this process, as well as that of other activists of this movement, including Włodzimierz Bączkowski, Jerzy Gedroyc. The text shows the changes in the assumptions of the Promethean movement and Poland’s eastern policy which occurred under the influence of the geopolitical transformation of Europe caused by the effects of World War II. It also presents the contemporary stage of the formation of Polish eastern policy, the impact on this process of the formation of the Visegrad Group and the Eastern Partnership project. The article emphasizes the great role of such Polish periodicals, such as the “Polish-Ukrainian Bulletin” and “Kultura”, their editors and columnists, in spreading the fundamental ideas of dialogue and cooperation between neighboring nations, the growing relevance of the idea of Polish Prometheism in the context of Russia’s contemporary aggression against Ukraine and the threat of another world war.

W artykule została przedstawiona analiza głównych zasad i idei polityki wschodniej Polski, a także ewolucja tych idei na przestrzeni XX i na początku XXI w., z uwzględnieniem wpływu powstania Grupy Wyszehradzkiej. Autorka pokazuje warunki geopolityczne kształtowania polityki wschodniej po 1918 r. w II Rzeczypospolitej i wpływ na jej przebieg wewnętrznej sytuacji politycznej w kraju, jak i zmian w życiu krajów Europy Środkowej i Wschodniej w okresie międzywojennym, podkreśla olbrzymią rolę Józefa Piłsudskiego i inspirowanego przez Marszałka ruchu prometejskiego w tym procesie, a także innych działaczy ruchu, m.in. Włodzimierza Bączkowskiego i Jerzy Giedroycia. W tekście ukazano zmiany zasad ruchu prometejskiego i polskiej polityki wschodniej, które zachodziły pod wpływem transformacji geopolitycznej mapy Europy, wywołanej wynikami II wojny światowej, a także pokazano współczesny etap kształtowania polityki wschodniej Polski, wpływ na ten proces powstania Grupy Wyszehradzkiej i projektu Partnerstwa Wschodniego. W artykule zaznaczono ogromną rolę takich polskich czasopism, jak „Biuletyn Polsko-Ukraiński” i „Kultura”, ich redaktorów i publicystów w rozpowszechnieniu zasadniczych idei dialogu i współpracy między narodami sąsiadującymi, podkreślono coraz większą aktualność idei polskiego prometeizmu w kontekście współczesnej agresji Rosji na Ukrainę i zagrożenia wybuchu kolejnej wojny światowej.