Mayflower Compact. U religijnych początków amerykańskiego konstytucjonalizmu

Abstract

Idee kryjące się za Przymierzem przyczyniły się do ukształtowania specyficznego i wręcz rewolucyjnego sposobu myślenia o ustroju Stanów Zjednoczonych. Mało kto kwestionuje dziś znaczenie Przymierza jako jednego z pierwszych ziaren, które zasiane w siedemnastowiecznej kolonii wydały plon w postaci tekstu Konstytucji z 1787 r. Można jednak zadać jeszcze pytanie o dzisiejsze nawiązywanie do Mayflower Compact. Odwołania takie pojawiają się nieczęsto, jednak co jakiś czas Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych przywołuje w swych orzeczeniach Przymierze. Stosowne odwołania pojawiają się jednak w nieoczekiwanym kontekście interpretacji, tzw. establishment clause zawartej w pierwszej poprawce do Konstytucji. Wspomniana klauzula brzmi: Congress shall make no law respecting an establishment of religion, or prohibiting the free exercise thereof („Kongres nie może wydawać żadnego prawa dotyczącego ustanowienia religii bądź zabraniającego jej swobodnego wyznawania”). Analiza orzecznictwa Sądu Najwyższego zwraca uwagę, gdyż okazuje się, że współczesne przywołania Przymierza przez najwyższy sąd federalny koncentrują się wokół wątku religijnego, nie zaś na problemie samorządności i samostanowienia wspólnoty51. Być może jest to swojego rodzaju signum temporis wobec programowego ,,zapominania” przez część amerykańskich elit politycznych, że Stany Zjednoczone zbudowane zostały na argumencie teoretycznym zaczerpniętym wprost z teologii chrześcijańskiej, samo Przymierze Mayflower nie miałoby żadnego sensu dla jego sygnatariuszy, gdyby gwarantem jego przestrzegania nie był Bóg, jego rękojmią głęboka wiara kolonistów, a rozdział państwa od kościoła miał w swej istocie chronić religię przed arbitralną ingerencją państwa, a nie rugować ją z przestrzeni publicznej.