Sytuacja cywilnoprawna embrionu w fazie przedimplantacyjnej

Abstract

W rozprawie autor skupia się na aspektach cywilnoprawnej ochrony dziecka poczętego, która jest mu zapewniona w konkretnych przepisach prawa prywatnego. Głównym celem rozprawy jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy dziecku urodzonemu, które zostało poczęte in vitro, przysługują prawa, przykładowo prawo do dziedziczenia czy roszczenia odszkodowawcze, których źródło sięga fazy przedimplantacyjnej na takiej samej podstawie prawnej, jak przynależą dziecku poczętemu in utero. Zostaną poruszone również inne wybrane zagadnienia, zwłaszcza w kontekście regulacji polskiej ustawy z 25 czerwca 2015 r. o leczeniu niepłodności, które dotykają szeroko rozumianej sytuacji cywilnoprawnej nasciturusa, znajdującego się w fazie przedimplantacyjnej. Autor stawia tezę, że w razie urodzenia się dziecka, które zostało poczęte in vitro, zgodne z dobrem tego dziecka jest uznanie, że jego sytuacja cywilnoprawna nie powinna być różnicowana ze względu na sposób poczęcia. Jeżeli zatem źródłem nabycia określonych praw jest okres, kiedy zarodek już istniał, ale znajdował się w fazie przedimplantacyjnej, zdecydowanie zgodne z dobrem tego dziecka jest uznanie, że te prawa nabywa w razie transferu i urodzenia. Przedmiotem tej rozprawy jest próba ustalenia, czy de lege lata, w świetle przepisów chroniących nasciturusa zawartych w kodeksie cywilnym, kodeksie rodzinnym i opiekuńczym oraz ustawy o leczeniu niepłodności, postawienie takiej tezy jest uzasadnione. Po dokonanej analizie, autor dochodzi do wniosku, że miarodajnym momentem określającym powstanie nasciturusa i związanych z nim praw jest moment zapłodnienia. Już wówczas powstaje podmiot prawa, który w razie skutecznego transferu do organizmu kobiety oraz urodzenia nabędzie definitywnie prawa, których źródło sięga do fazy przedimplantacyjnej.